tag:blogger.com,1999:blog-24687460587176494682024-03-04T20:08:58.462-08:00Toponimia do concello de XoveXosé Gonzálezhttp://www.blogger.com/profile/16295748184812609511noreply@blogger.comBlogger1125tag:blogger.com,1999:blog-2468746058717649468.post-8406697297981715982013-06-21T10:42:00.153-07:002024-03-03T04:29:54.886-08:00Toponimia do concello de XOVE<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiwq5zC2jj0agElokR4YAuqeg90NRVKh5vuzHGf5Q70deYgMWXilKV258aDebQXRQpcNYhCPSrJdvKz-mw4Z-Rnkd0ahoM9xRyG-OyqDwnSu_viEEPMdljkmWAVHX7Gtf3K5fIrU2s8VUM/s1600/65px-Xove.svg.png" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiwq5zC2jj0agElokR4YAuqeg90NRVKh5vuzHGf5Q70deYgMWXilKV258aDebQXRQpcNYhCPSrJdvKz-mw4Z-Rnkd0ahoM9xRyG-OyqDwnSu_viEEPMdljkmWAVHX7Gtf3K5fIrU2s8VUM/s1600/65px-Xove.svg.png" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: x-small;">Esta páxina achega un pequeno estudo toponímico das distintas parroquias do concello. </span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: x-small;">Esperamos que poida ser de utilidade para o que sinta curiosidade por un tema que nos amosa unha pequena vista á nosa historia e aos que pasaron por estas terrras e lles deron nome. </span><br />
<span face="" style="font-size: x-small;"><br /></span><span face="" style="font-size: x-small;">Non é unha lista exhaustiva, omitimos todos aqueles con significado transparente. </span><br />
<span face="" style="font-size: x-small;">É unha páxina viva: irá medrando conforme vaiamos tendo tempo. </span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">___________________________________________________________<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">ABELAEDO, O</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (Portocelo -lugar de Vilapol)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Topónimo que remite a un lugar no que abundaron as abeleiras. </span><br /><span face="" style="font-size: 14pt;">É un topónimo frecuente. O Nomenclator rexistra outro "Abelaedo" no concello do Vicedo.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></b>
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">ABELLEIRA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (A Rigueira, Xove, Xuances)</span></div>
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">ABELLEIRAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo, Portocelo -lugar de Vilapol)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O termo "abelleira" significa o mesmo que "colmea" ou "enxame". </span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Portanto, o topónimo indicaría "lugar onde hai colocadas colmeas". </span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Nalgúns casos, o lugar estaba cercado, para protexer as colmeas dos animais, e un tanto lonxe da poboación.</span></span><br />
<div style="margin: 0cm;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face="" style="font-size: 12pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">
</span></span></span></div>
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face="" style="font-size: 12pt;">
</span></span><span face="" style="font-size: 14pt;"></span> </div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">ABOEIRA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte -lugar de Penas Agudas)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Este</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> interesante topónimo, que dá nome a un outeiro, ten unha interpretación controvertida.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Creo que se trata dunha forma "fosilizada" na toponimia das variantes para o nome da árbore 'alnus glutinosa' chamada ameneira/o, amieira/o, amoeira/o e abeneira/o. Semella plausi</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">ble que, se conviviron as solucións </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">ameneira/amoeira, </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">con mantemento e queda do -n-, non ocorrese o mesmo con abeneira/aboeira.</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Vemos ademais que as atestacións medievais apuntan neste sentido: na documentación do mosteiro de Sto. Estevo de Ribas de Sil (Ou), indícanos Moralejo que aparecen para outro topónimo:</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> <i>Ferueta que dicent Apanaria ..</i>.(ano 921)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> <i> in Ferueda de Abanaria…</i> (ano 1214)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Para esta documentación, Moralejo tamén indica que poderíamos estar fronte a unha variante de abeneiro, ameneiro (cf. J. J. Moralejo, 2010. "Topónimos célticos en Galicia", in Palaeohispanica 10).</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, aínda que improbable, podemos pensar que veña dun "A Boeira", coa prótese posterior dun
"a". </span><span face="" style="font-size: 14pt;">O termo "boeira" ten varias acepcións, unha delas relacionada por A. Moralejo co latín </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">buda '</i><span face="" style="font-size: 14pt;">'espadana', de onde
derivan tamén termos como "boedo", "lugar onde abundan as
espadanas". </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Outros autores (e.g. E. Rivas, 1995)
remontan a unha raíz hidronímica celta </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">*bed</i><span face="" style="font-size: 14pt;">, </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">*bud-</i><span face="" style="font-size: 14pt;">,
á que remontan tamén topónimos como "Bueu", "Boimorto",
etc.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Se tivese sido "A Boeira", aínda tampouco se podería descartar totalmente que estivese relacionada
con "boi", ou específicamente provir do nome da peza do carro chamada
"boeira" ou "cabezalla", que podería encaixar como topónimo
indicando a forma do outeiro.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">ACAROADA, A </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo)</span><br />
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">ACAROADO</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar de Toimil)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Posiblemente de "finca
acaroada", o (agro) acaroado, aludindo a que son labradaos até os estremos, sen deixar cómaro ningún. Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=acaroar&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">ACEVEDA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Este lugar está atestado no Catastro de Ensenada para Xuances (1752) ao referir a situación dun muíño (</span></span><i style="font-size: 18.6667px;">"al sitio de Acebeda"</i><span style="font-size: 18.6667px;"> )</span><i style="font-size: 18.6667px;">. </i><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 18.6667px;">Igualmente o </span></span><span style="font-size: 18.6667px;">topónimo "Río de Aceveda" está atestado no 1752, no Catastro de Ensenada, nos lindes da freguesía de Sumoas coa de Xuances.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O nome remite a un lugar onde abundan os acevos ou acivros.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 14pt;">Tamén está recollido o muíño "da Aceveda" está atestado no 1752 no Catastro de Ensenada da freguesía de Xove.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">AGRAMONTE </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xove -lugar de Xove)<br />Composto de "Agra do Monte". Ver "AGREIRA" para máis detalles sobre as agras.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, podería derivar dalgún nome de orixe xermánica modificado por etimoloxía popular.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">AGREIRA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago -lugar de Vilar)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Derivado de "agra".</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Unha "agra" é definida polo dicionario como "finca labrantía de certa extensión e chá, ou conxunto de heredades labrantías, xeralmente de varios donos, cerradas de arredor". Cf. DdD.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O sistema tradicional de parcelamento en agras consistía na división de parcelas agrupadas en bloques ou conxuntos, tendo cada un destes bloques ou "agra" un peche exterior comunal. Nas agras, as parcelas eran alongadas e delimitadas por marcos.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Xeralmente, as agras pechábanse despois da sementeira e abríanse cando a colleita. Deste modo, protexíase da entrada do gado e dos consecuentes danos nos cultivos. O peche era por unha cancela. As parcelas tiñan servidume de paso, que permitía sementar por orde. O peche das agras podía ser temporal mediante acumulación de terróns ou por sebes de ramas entrelazadas de toxo e xestas, ou permanente con muros de pedra (cf. S. Calvo, G. Méndez e R. A. Díaz, 2011. “Los paisajes culturales de agras en Galicia y su dinámica evolutiva” in "Ager").</span></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">AGRELO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar de Ceranzos)<br />Diminutivo de "agro".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">AGUIEIRA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Ventoselle, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Xuances, Portocelo)</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Este lugar está atestado con este nome no Catastro de Ensenada para Xuances (1752)</span><span style="font-size: 18.6667px;"> ao indicar os límites da freguesía.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">Remite a un lugar frecuentado polas aguias ou onde aniñan. Poida que se refira en termos metafóricos, aludindo á situación ou orografía do lugar.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">ALBARÁN </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas -lugar da Aldea de Abaixo)<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br />O nome deste núcleo de poboación ten unha orixe incerta, ao descoñecermos de documentación antiga na que sexa citado.</span></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Podería derivar de <i>* (uilla) Alvarani</i>, dun antigo posesor chamado</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> <i>Alvarus.</i></span><br />No entanto, Bascuas e outros autores relaciónano co tema <i>*albara-</i>, derivado da raíz hidronímica indoeuropea <i>*albh-.</i> Bascuas rexeita que derive de <i>albus</i>, pois nese caso debería ser **albarao, tendo en conta a variante dialectal occidental galega. </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Cf. p. 212 de E. Bascuas "<i>Estudios de hidronimia paleoeuropea gallega</i>".</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">ALBARIÑA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" style="font-size: 14pt;">(Lago, Sumoas, A Rigueira -lugar da Abelá)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O termo "albariña",</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> diminutivo de "albar", "de cor tirando a branca". Vén </span><span face="" style="font-size: 14pt;">do latín <i>albus</i>, neste caso podería provir de "(terra) albariña", definida no dicionario como "terra lixeira e de mala calidade". Cf. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=albari%F1a&tipo_busca=lema">DdD</a></span><span face="" style="font-size: 14pt;">.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Gonzalo Navaza considera que pode aludir á "uva albariña" ou </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">tamén a</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">"terra albariña" ("terra esbranquizada"). </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, de "arboriña" ou tamén, nalgúns casos, como antropónimo</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">(cf. G. Navaza, "Fitotoponimia Galega". 2006).</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">Aínda que improbable, tampouco podemos desbotar totalmente </span><span face="" style="font-size: 14pt;">unha relación co tema prerromano </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19.09px;">*albara-</i><span face="" style="font-size: 19.09px;">, derivado da raíz hidronímica indoeuropea </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19.09px;">*albh-</i><span face="" style="font-size: 19.09px;">, tal como interpreta E. Bascuas para "Albarán"</span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19.09px;">.</i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="maiandra gd, sans-serif"><span style="font-size: 19.09px;"><i><br /></i></span></span>
<i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19.09px;"><b style="font-family: "Times New Roman"; font-size: 18.6667px; font-style: normal;">ALBELA, A</b><span style="font-family: "Times New Roman"; font-size: 18.6667px; font-style: normal;"> (Lago)</span></i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19.09px;"><div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman"; font-size: medium; font-style: normal; margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><b>ALBELAS, AS</b> (Sumoas -lugar da Aldea de Arriba)</span></div><div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman"; font-size: medium; font-style: normal; margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Este topónimo debe remitir ao sobrenome Albelo ("branquiño") dun antigo posesor destes terreos. É a construción adxectival-xenitiva de "As terras de Albelo" > "As Albelas", frecuente na microtoponimia galega.</span></div><div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman"; font-size: medium; font-style: normal; margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Rosario Soto indica que este alcume xa está documentado como "Aluelo" ("..Johan martiz dito aluelo..") no séc XIII (cf. R. Soto, 2018. "Alcumes e sobrenomes medievais en Galicia").</span></div><div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman"; font-size: medium; font-style: normal; margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Hai un "Cerrado de Xan Albelo" en Cervo que confirma que na zona tamén foi usado este sobrenome, talvez de apelido. O Nomenclator rexistra outros na zona, como O Albelo no Burgo (Muras).</span></div><div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman"; font-size: medium; font-style: normal; margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">É de notar que, nalgún caso, o adxectivo "albelo" ("branquiño") tamén podería estar caracterizando o terreo como de cor "tirando a branco", talvez pola existencia de barro ou caolín.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman"; font-size: medium; font-style: normal; margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></div></i></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">ALLARES </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar de Illade)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Posiblemente deba ser interpretado como "alleiro", terreo plantado de allos. A existencia do topónimo "Allás" en Valcarría reforzaría esta hipótese.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Alternativamente, podería interpretarse como variante de "anllares", do latín <i>angularis</i>, indicando un punto de unión de dous ríos ou un cóbado do río. Porén, aínda que o Rego do Esteiro </span></span><span style="font-size: 18.6667px;">pasa preto do lugar, realmente fai un cóbado pouco subliñable para que tome ese nome.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">A interpretación alternativa de "allar/anllar" ("espazo ao pé da lareira onde se garda a leña") que apunta Nicandro Ares, sería un topónimo "anecdótico" que non parece encaixar, máxime coa certa frecuencia en que aparece na topoinimia galega: "Allar" aparece unha vez, no Porto do Son, e "Allares" aparece en <a href="http://toponimiaviveiro.blogspot.com.es/2013/05/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html" style="font-size: 18.6667px;">Viveiro</a>, en Xove e en Coirós. Esta frecuencia non se explica para o "lugar ao pé da cociña onde se garda a leña", máxime cando, por exemplo, o termo "lareira" apenas aparece dúas veces na toponimia galega.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Non cremos que derive do patronímico <i>Allarius</i>, postuado por Nicandro Ares (cf. </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">N. Ares,</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">"</span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">Estudos de toponimia galega</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;">". Vol I. 2011), todavez que tería que derivar dun caso nominativo latino, extremadamente infrecuente. </span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">ALMIZOTE </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago)<br />Orixe incerta. </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Posiblemente teña unha orixe prerromana, no tema paleoeuropeo (precelta) <i>*alm- </i>estudado por Krahe, con numerosos derivados en toda Europa. Derivaría, por tanto, da raíz indoeuropea *<i>el- </i>'fluír'. Cf. p. 284 e ss. de E. Bascuas "<i>Estudios de hidronimia paleoeuropea gallega</i>". </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><span face=""><span>O </span></span>topónimo "Almizote" está atestado no 1752, no Catastro de Ensenada da freguesía de Sumoas, ao referirse á existencia dun muíño, que podería coincidir co actual muíño existente no lugar</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b>AMEIXÓN</b></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (A Rigueira)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O nome "ameixón" podería estar relacionado co verbo "ameixoar" ("xuntar as ovellas ou o gado). O feito de se referir neste caso a un monte/outeiro, parece confirmar esta hipótese.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Aínda que improbábel sendo unha pena, tampouco podemos rexeitar a hipótese de, se hai regatos na zona, lugar onde abundaba o "meixón".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">AMIDO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar da Abelá)</span></div>
<span face="" style="font-size: 14pt;">Lugar onde abundan os ameneiros.</span><br /><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">ANCIL </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago)<br />O nome deste núcleo de poboación posiblemente derive de *<i>(uilla) Ancilii</i>, dun posesor da uilla altomedieval (granxa, casal, explotación agrícola) chamado <i>Ancilus</i>, derivado de <i>Ancus</i>.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, podería derivar dun antropónimo femenino de orixe xermánica, de <i>(uilla) Ansilli</i>.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">ANEIROS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Lago)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Por un lado, atopamos no dicionario para "Aneiro" a acepción de "<span style="white-space: pre;">árbore</span></span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> que da froita alternativamente un aio si e outro non</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">" (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?lang=gl&pescuda=aneiro&tipo_busca=lema">DdD</a>). De aí podemos interpretar estes topónimos como </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">"(agros) Aneiros": con árbores que dan froito un ano si e outro non, ou por extensión, terreos de colleitas irregulares que uns anos dan boa colleita e outros dana mala. </span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">No entanto, non semella que encaixen se consideramos a existencia de varios "<i>Anero</i>"</span><span face="" style="font-size: 19px;"> en Cantabria e outras </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">zonas onde o dobre "n" do latín produciu "ñ", e por tanto</span><span face="" style="font-size: 19px;"> eses </span><span face="" style="font-size: 14pt;">"<i>Anero</i>" deberían ser **"Añero". </span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Ademais, aínda que os topónimos "Anada", "Aneiro" veñen recollidos no dicionario con acepcións relativas a "anual", non é o caso doutros como "Anido", para os que xa non encaixa. Tendo todo o anterior en consideración, cremos razoable pensar na posibilidade d</span><span face="" style="font-size: 14pt;">unha orixe pre-latina, formado en base a unha raíz <i>*ann-</i>. Edelmiro Bascuas ligou ese tema<i> *ann-</i> co radical céltico <i>*an- </i>'poza, pántano, lama', como o galo <i>anam </i>"poza" ou o topónimo "Guadiana".</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">Se for este o caso, o sufixo -eiro indicaría abundancial, o mesmo que ocorre no caso de "Anido". </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Ver "Os Anidos" para máis detalles.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span><span face="" style="font-size: 14pt;">Ademais das hpóteses anteriores, Cabeza Quiles propón (cf. </span><a href="http://dspace.aestrada.com/jspui/bitstream/123456789/359/1/pg_117-136_cabeza_9.pdf" style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">aquí</a><span face="" style="font-size: 14pt;">) unha orixe en "ameneiro" > *amneiro> aneiro. Porén, non hai constancia de tal evolución nin de exemplos análogos.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">ANIDOS</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Vila)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="">O topónimo "Anido" ten unha orixe na hidronimia prerromana, formado en base a un tema <i>*an(n)-</i>. Este tema foi estudado por Bascuas (cf. pp. 429-431 de E. Bascuas, <i>"Mondoñedo y Valoría", in "Estudios Mindonienses"</i>, n. 17), que o vincula co radical </span><span face="">céltico</span><span face=""> </span><i style="font-family: verdana, sans-serif;">*an-</i><span face=""> </span><span face="">‘poza, pantano, lama’, do que deriva o galo</span><span face=""> </span><i style="font-family: verdana, sans-serif;">anam</i><span face=""> </span><span face="">‘charco, poza’ ou o topónimo Guadiana (<</span><span face=""> </span><i style="font-family: verdana, sans-serif;">wadi Ana</i><span face="">).</span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<div style="margin: 0px;">
<br /></div>
<div style="margin: 0px;">
<span face="">Dada a terminación no sufixo "-ido", abundancial, podería indicar un lugar onde abundan as "pozas", e de feito é o nome dun rego.</span></div>
<div style="margin: 0px;">
<span face=""><br /></span><span face="">Este tema *<i>an(n)-</i> é frecuente na toponimia galega, así Ares(< *<i>an-aris</i>), Ar(< *<i>an-are</i>). </span><span face="">É importante notar tamén a existencia do topónimo "Aneiros", que parece confirmar a "anido" como abundancial de "aneiro". Este abundancial non cremos que sexa de planta, pois -ido non sempre indica abundancial de planta, e.g. "pedrido". </span></div>
<div style="margin: 0px;">
<br /></div>
<div style="margin: 0px;">
<span face="">Cremos que outros topónimos tales como "Anilleiro", "Anilleira", frecuentemente asociados a hidrónimos, teñen tamén a mesma orixe temática.</span><br />
<span face=""><br /></span></div>
<div style="margin: 0px;">
<span face="">"Anido" é un topónimo frecuente en toda a Mariña (<a href="http://toponimiamanon.blogspot.com.es/2014/02/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html" style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">Mañón</a>, As Negradas, Cangas, Frexulfe).</span></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;"><span style="text-transform: uppercase;">ANGÁN</span></b><span face="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> (M</span><span face="" style="font-size: 14pt;">orás</span><span face="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">)</span></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O nome "Angán" talvez derive de </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">* (agru/fundu) Ancani</i><span face="" style="font-size: 14pt;">, dun posesor chamado </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><i>Ancanus, </i></span><span face="" style="font-size: 14pt;">derivado de </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">Ancus.</i><br />
<div style="-webkit-text-stroke-width: 0px; color: black; font-family: "times new roman"; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; margin: 0px; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 2; word-spacing: 0px;">
<i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;"><br /></i></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">ANTEMIL </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilachá)</span></div>
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Probablemente de *<i>(uilla) Andemiri</i>, forma en xenitivo de </span></span><span face="" style="font-size: 14pt;"><i>Andemirus</i>,</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> nome do </span><span face="" style="font-size: 14pt;">posesor da uilla 'granxa, casal'. É un </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">nome de orixe xermánica</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><i> (*anda- '</i>a través de' e mais<i> -mir </i>'famoso')</span><span face="" style="font-size: 14pt;">.</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
</div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">ANSUELA
GRANDE</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Mo</span><span face="" style="font-size: 14pt;">rás)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">
Orixe e significado incerto. Talvez de etimoloxía relacionada coa illa de
"Ansarón".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Non se pode descartar, sen documentación
antiga, que corresponda cunha deturpación de "Insuela", "pequena insua" ('illa'). Existe unha "Punta da Ansoela" en
Cangas (Pontevedra), unha pequeno cabo en fronte duns pequenos cons.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">ARCA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo, Sumoas, Xove)</span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">ARCAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Lugar onde houbo/hai
unha "arca", xeralmente referindo restos de dolmen (tales como os
esteos e a furada), por veces referindo somente un marco divisorio.</span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b>AMOÁS</b></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (Sumoas)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Derivada da raíz paleoeuropea <i>*am-</i>, frecuente en hidrónimos, cun significado relativo a "suco, canle, cavar". Cf. p. 212 de E. Bascuas "<i>Estudios de hidronimia paleoeuropea gallega</i>".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Alternativamente, Pérez Capelo interprétao como derivado da voz latina <i>mŏla </i>‘pedra do muíño’, indicando a posibilidade de que os topónimos "Moa", "Moá", "Amoá(s)" fosen creados por unha metáfora antropomorfa, nomeando na súa orixe «penedos ou montes con forma de moa dental» (cf. C. Pérez, 2015. "Toponimia e variación dialectal en galego. Os topónimos rematados en -oa, -oá, -úa, -uá"). </span></span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Precisamente ao estar situado nas Sumoas (tamén derivado de mŏla) semella encaixar esta interpretación perfectamente. No entanto, tamén cremos que semella estraña as contrapostas evolucións a partir de "-ola": para Sumoas en "-oa" e para Amoás en "-oá".</span><br />
<br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Existe outro "A Amoá" en Cabanas (O Vicedo), así como un </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">"A Amoeira", nas Negradas (O Vicedo).</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">ARMADA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(</span><span face="" style="font-size: 14pt;">Xove, Xuances, Xuances -lugar de Fontao)</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Unha
"armada" refírese a unha trampa para cazar animais.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">ÁSPERA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Alén do posible significado relativo a
"terreo áspero", tamén se refire a terreo de bouza, ou terreo escarpado. </span><span face="" style="font-size: 19.0909px;">Viría de "(terra) áspera", ou incluso do latín "<i>aspera loca</i>". Cf. pp. 306 de A. Moralejo. </span><span face="" style="font-size: 19.0909px;">1977. </span><span face="" style="font-size: 19.0909px;">"</span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19.0909px;">Toponimia gallega y leonesa</i><span face="" style="font-size: 19.0909px;">". </span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Falta comprobar se tamén neste caso parece
corresponder á acepción rexistrada noutras zonas do norte: un cerro de
superficie rochosa (cf. <a href="http://www.vacarizu.es/d6/articulo/de-toponimia-menor-aguayesa">aquí</a>).</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">ASTURA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte -lugar de Loureiro)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">A orixe do termo
posiblemente estea relacionada co río Astura (antigamente era chamado <i>Estura </i>o <i>Estula</i>),
que viría do céltico <i>*stour</i>, "río". A mesma raíz
aínda se conserva no gaélico e no bretón como <i>ster </i>e <i>stour </i>"río". Na
xeografía europea Plinio falaba do río "<i>Stur</i>" na Bretaña, na
que ainda actualmente hai tres ríos chamados <i>Stour</i>. Tamén na desembocadura
do Elba hai outro río Stör, chamado antigamente <i>Sturia</i>. Igualmente,
no Piamonte se ubicaba a tribo celta dos <i>Esturi </i>e un
río Stura. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Higínio Martins relaciona o topónimo
con <i>*astura</i> 'nacente'. Cf. <a href="http://www.cirp.es/pub/docs/bilega/bibana.pdf">aquí</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div style="margin: 0px;">
<b style="font-style: normal;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">AUGALEVADA </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira, Lago, Xove)<br /><span face="" style="font-size: 14pt;">Do latín </span><i style="font-size: 14pt;">aquam leuatam</i><span face="" style="font-size: 14pt;"> '</span>auga levada'. O dicionario define a "levada" como "auga encanada, </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> unha canle de auga derivada do río e conducida para os muíños, as presas ou as fontes"</span><span face="" style="font-size: 14pt;">. </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=levada&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span></div>
<div style="margin: 0px;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">AVENTUREIRA </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilachá)<br />Os dicionarios de galego rexistran o termo "ventureiro/a" como "casual", así como tamén a acepción de persoa sen pai coñecido.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 18.6667px;">O Catastro de Ensenada para Mera de Arriba rexistra o penedo "do Ventureiro" ao referir os límites da freguesía.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">BACELOS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilachá)<br /><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O termo "bacelo" 'viña nova', termo común a galego e portugués. </span></span></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Temos un topónimo "O Bacelo" en Cervo e "Bacela" en Burela.</span></span></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Segundo Corominas, provén do latín <i>bacillum </i>‘bastonciño’, diminutivo de <i>baculum</i> ‘bastón’, ao lembrar os bacelos a forma dun bastón (cf. Corominas, DCECH, s.v. bacillo). No entanto, existe tamén a variante "barcelo", e igualmente no castelán de León <i>barcillo</i>, que fan pensar noutra acepción: Sobreira explica bacelo como variante de "barcelo" 'pequena barcia' "el hoyo o pozo que se hace para plantar una cepa. La cepa nueva así plantada" (cf. </span></span><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=bacelo&tipo_busca=lema#SobreiraPapeletas1792-1797" style="font-size: 18.6667px;">DdD</a><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> J. Sobreira, 1792-1797. "Papeletas de un diccionario gallego").</span></span></span><br />
<span style="font-size: 18.6667px;"><span face="" lang=""></span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">En efecto, aínda que contrariando a Corominas, semella estraño que coincidise o engadido dese -r- antietimolóxico, en canto que a derivación de barcelo que fai Sobreira non presenta maior problema fonético.</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">BAEL </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de San Cristovo)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">De <i>(uilla) Baderii</i>, dun </span><span face="" style="font-size: 14pt;">posesor</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> da </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">uilla</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> altomedieval (granxa, casal, explotación agrícola) </span><span face="" style="font-size: 14pt;">chamado <i>Baderius</i>,</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> nome de orixe latina<i>. </i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, de <i>(uilla) *Badelli</i>, dun posesor </span><span face="" style="font-size: 14pt;">chamado <i>Badellus</i></span><i><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">. </span></i><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Finalmente, a terceira hipótese </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">sería a</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> dunha orixe en </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><i>*(uilla) Valerii</i>, dun posesor chamado <i>Valerius</i>, nome de orixe latina. Esta é a</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> máis probable, dado que o nome </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">Valerius </i><span face="" style="font-size: 14pt;">si está rexistrado en Galiza noutros casos similares, así como na actualidade en territorios cercanos nos que non se perdeu o "-l-" intervocálico, tal como en Asturias.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">De feito, autores como Nicandro Ares, asígnanlle a outros topónimos "Baer" a orixe <i>Valerii</i>, sen se plantexar a segunda alternativa, dada a presenza de múltiples Valeri/Valer e similares. Cf. </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">N. Ares (2011) </span><span face="" style="font-size: 14pt;">"</span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">Estudos de toponimia galega", Vol I</i><span face="" style="font-size: 14pt;">. </span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">BALEEIRA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Topónimo que remite a un lugar onde se achegan ou avistaban as baleas. </span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">A pesca da balea era común no Cantábrico desde antigo. </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Xa en 1286 hai documentada actividade baleeira no porto de Prioiro (Ferrol). Bares e San Cibrao aparecen citados en 1291, e continúan coa actividade baleeira ata o século XVIII. </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">De Burela hai documentos ao respecto de 1527, de Nois e Rinlo no comezo do século XVII, e pouco despois Portocelo e Morás (1635), etc.</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">
</span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Nos primeiros tempos, do século XIII ao XV, a actividade baleeira nas costas galegas era desenvolvida maiormente por pescadores vascos. Desde a década de 1550, constátase en varios portos, como San Cibrao e Bares, actividade baleeira local. A finais do século XVI, os galegos tiñan desprazado totalmente aos baleeiros vascos.</span></span></div>
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">
</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Cf. <a href="http://www.asociacionbuxa.com/patrimonio/detalle/153">aquí</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">BALTAR </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Descoñecemos a antigüidade deste topónimo concreto de Xove, pero tratándose dunhas terras e non dunha poboación, podemos pensar simplemente en que estea referido ao apelido Baltar dun posesor que tiveron esta finca/terras. É unha suposición plausible, levando en conta que é un apelido estendido polos concellos costeiros da Mariña Central e Occidental. De feito, o apelido, para a Mariña, tivo a orixe no Vicedo (cf. CAG "Cartografía dos apelidos de Galicia", s.v. <a href="https://ilg.usc.es/cag/Controlador?busca=BALTAR">BALTAR</a>).</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Este apelido tivo, á súa vez orixe nun topónimo Baltar, o cal provén de <i>(uilla) Baltarii</i>, referido a <i>Baltarius</i>, nome do antigo posesor da <i>uilla </i>altomedieval (granxa, casal, explotación agrícola). É un nome de orixe xermánica, o cal non indica que o posesor fose desa orixe, xa que estes nomes foron populares na Idade Media.</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> </span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Como topónimo, é relativamente frecuente en Galiza.</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">BANZADO</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (A Rigueira -lugar de San Vicente)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O dicionario inclúe para "banzado" as acepcións de "represa </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">dun río</span><span face="" style="font-size: 14pt;">; d</span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">epósito, natural ou artificial, nun río", e tamén "presa grande", así como "lousa grande" (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=banzado&tipo_busca=lema">DdD</a>). Aínda que haxa outras acepcións posibles, as anteriores encaixan totalmente ao tratarse dunha zona de prados.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">Etimoloxicamente, é interesante reparar en "banzo", o cal define o dicionario como "chanzo, cada un dos degraus dunha escada" (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=banzo&tipo_busca=lema">DdD</a>). Similarmente en portugués: "</span></span><i><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">Cada uma das duas peças paralelas que suportam os degraus duma escada de mão.</span></span><span face="" style="font-size: 19.09px;"> </span></i><span face="" style="font-size: 19.09px;"><i>Cada um dos braços de andor, do esquife, do escano</i>" (cf. <a href="https://www.priberam.pt/DLPO/banzo">Priberam</a>). Vemos por tanto unha semántica que apunta para "varas paralelas". Podemos, xa que logo, pensar que banzado sería nunha orixe un estilo de presa feita de varas, que por extensión tomaría o significado de "balsa, presa no río".</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><br /></span></span>
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><b>BAÑAL, O</b> (A </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Rigueira</span><span face="" style="font-size: 19.09px;">)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;">A voz "bañal" aparece recollida no galego oriental coa acepción aproximada de "artesa" (cf. DdD). Noutras zonas, aínda que non aparece atestada, remite a unha vagoada que recolle as augas de chuvia, fontes ou rego.</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 19.09px;">Xa que logo, estes topónimos Bañal, rexistrados en Galiza (e fóra, como "Os Bañals" de Aragón), debe remitir tanto a un lugar en forma de vagoada, no que nalgúns casos podía quedar apozada auga.</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;">O Nomenclator rexistra un "Os Bañás" no veciño S. Román de Vilaestrofe (Cervo).</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><b>BARBEITELLO </b>(O Monte -lugar de Penas Agudas)</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 19.09px;">Diminutivo de "barbeito". O dicionario define "barbeito" como "terra de labor que se deixa descansar unha tempada sen sementar", ou tamén "terra de secaño".</span><span face="" style="font-size: 19.09px;"><br /></span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">BARGO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar de Pereiraboa)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Un "vargo" ou "bargo" é unha laxe ou lousa delgada, por veces usada para separar fincas.</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Neste caso reflexaría posiblemente unha finca chousada con bargos.</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">A orixe de "vargo" é celta, o mesmo que en castelán <i>várgano 'cada uno de los palos o estacas dispuestos para construir una empalizada'</i>. No medieval <i>"Liber Testamentorum"</i> da Catedral de Oviedo menciónase <i>"facere sepes et varganos"</i>, onde tamén semella indicar unha clase de valado ou palizada.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><b>BARRABÁS</b> </span><span style="font-size: 18.6667px;">(Portocelo -lugar de Vilachá)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Topónimo que remite ao sobrenome dun antigo posesor destas terras. Este alcume xa está atestado no séc. XII ("Martinam Petri cognomento Barabax.." 1159 CODOLGA).</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">BARXA, A </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago)<br />
Unha "barxa" defínea o dicionario como "barcela",
"terra comunal". Indica tamén a acepción en particular de
"lugar próximo a un río que o inunda con frecuencia". Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=barxa&tipo_busca=lema">DdD</a>. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Tamén nesta zona, por extensión, significa "remanso de río".</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br />
Eladio Rodríguez indica tamén o caso de <i>"</i></span><i><span face="" style="font-size: 14pt;">Barxa longa", faja de tierras que un río cubre
en sus avenidas a uno y otro lado de su cauce, y que se usan con carácter
comunal, aun cuando tienen sus dueños. Esos terrenos de propiedad particular se
utilizan libremente como pasto común y abierto para toda clase de ganados en
ambas orillas, porque el río, con sus crecidas, no permite acotarlos o
cerrarlos. </span></i><span face="" style="font-size: 14pt;">Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=barxa&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span>
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Canto á súa orixe, a serie Barcia/Varcia/Barxa foi detalladamente analizada por Bascuas. En efecto, Bascuas pón de manifesto o "absoluto predominio" da documentación antiga como </span><i style="font-size: 18.6667px;">varcena </i><span style="font-size: 18.6667px;">e despois </span><i style="font-size: 18.6667px;">varcia</i><span style="font-size: 18.6667px;">, en canto que a representación con "b" foi excepcional. Por isto e outras razóns, deriva "Barcia" e "Barxa" dunha forma paleoeuropea </span><i style="font-size: 18.6667px;">*war-ki-na</i><span style="font-size: 18.6667px;">, a partir da raíz indoeuropea </span><i style="font-size: 18.6667px;">*war-</i><span style="font-size: 18.6667px;"> 'auga'; non lle dá orixe celta, ao non estar tal raíz estendida no celta. Cf. pp. 154-155 de E. Bascuas </span><i style="font-size: 18.6667px;">"Novos estudos de hidronimia paleoeuropea galega"</i><span style="font-size: 18.6667px;">, 2014.</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">BATÁN</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Cornide, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Lago), A Rigueira)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Do latín <i>battere</i>, bater, golpear. </span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Os antigos batáns de auga eran dispositivos destinados á operación de abatanar ou bater os panos ou teas de lá ou liño fabricadas nos teares caseiros. O batido era feito por dous mazos hidráulicos. O tecido era batido para desengraxalo e darlle corpo; ficaban ao pé dos ríos e ao funcionar facían gran ruído</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">BAZALAR</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás -lugar da Aldea de Abaixo)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">De "bacelar", "l</span><span face="" style="font-size: 14pt;">ugar plantado de bacelos, vides novas", que nalgúns lugares ten tamén a acepción de "c</span><span face="" style="font-size: 14pt;">asal, granxa".</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O termo "bacelo" vén do latín <i>bacillum </i>‘bastonciño’, diminutivo de <i>baculum </i>‘bastón’, ao lembrar os bacelos a forma dun bastón.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">BECEIRO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Pradovello)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Os dicionarios de galego recollen a acepción de </span><span face="" style="font-size: 14pt;">persoa que exerce un cargo por vez ou turno, en</span><span face=""><span> particular, o veciño que leva, por turnos, os rabaños ao monte (cf. </span></span><span face="" style="font-size: 14pt;"><a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=veceiro&tipo_busca=lema">DdD</a>)</span><span face="" style="font-size: 14pt;">. </span><span face="" style="font-size: 14pt;">No galego das Médulas (León) consérvase a voz "viceira" coa acepción de </span><span face=""><span>‘rabaño de gado con </span></span><span face="">reses de diversos vecinos, que é </span><span face="">levado ao monte por un pastor por veces (roldas)’.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 18.6667px;">No topónimo que nos ocupa, sendo un lugar chamado </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Pradovello, pode</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> remitir a un lugar onde levavan o rabaño de gado de varios veciños, ou ben </span><span face="" style="font-size: 14pt;">aludir a un turno de regas, alternando segundo os días os prados ou muíños aos que se torna a auga. É unha terminoloxía e un costume que atopamos atestada no norte de Portugal.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /><span face="" style="font-size: 14pt;">Por outro lado, semella probábel que remita ao sobrenome ou apelido dun antigo posesor do predio. Esta alusión a un alcume tamén parece que ocorre no caso da "Cruz do Beceiro" (Cabanas, AC) e na Leira do Beceiro (San Sadurniño, AC). De feito, e</span><span face="" style="font-size: 14pt;">stá atestado como sobrenome xa na época medieval, así no Tombo de </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Toxos Outos aparece </span><span face="" style="font-size: 14pt;">en 1283:</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> "</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><i>Petri, dicti Biceyro</i>" </span><span face="" style="font-size: 14pt;">(cf. P. Martínez Lema e R. Pichel, 2009. "</span><span face="" style="font-size: 14pt;">Documentación romance no Tombo de Toxos Outos..."). O</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> apelido "Beceiro" ten certa frecuencia na comarca do Ortegal (cf. </span><a href="http://ilg.usc.es/cag/Controlador?busca=BECEIRO" style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">CAG</a><span face="" style="font-size: 14pt;">).</span><br />
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">BELLEGAL</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Portocelo)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Bellegal ou Vellegal significa algo similar a "fraga", no sentido de terreo pedregoso e abrupto. Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=vellegato&tipo_busca=lema">DdD</a></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">BELTRÁN </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago)<br />De *<i>(uilla) Beltrani</i>, dun posesor</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> da </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">uilla</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> altomedieval (granxa, casal, explotación agrícola) chamado </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">Beltranus.</i><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /><b>BERGANZOS</b></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (O Monte -lugar das Cancelas)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Posiblemente de orixe céltica. J. Moralejo derívao de <i>*brig- </i>("colina") e mais o sufixo <i>*-antio</i></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> (cf. J. J. Moralejo, 2010. "Topónimos célticos en Galicia", in Palaeohispanica 10)</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Existe tamén o topónimo "O Bergazo" na Rigueira.</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b>BERGAZO</b></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (A Rigueira -lugar dos Cortellos)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">O Catastro de Ensenada para Xuances (1752) nomea un "<i>Cazon de Vergazo y al marco de Verganzón</i>" ao indicar os límites da freguesía.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">Posiblemente referindo unha "construción feita con varas (trenzadas)", do latín <i>virga. </i>Isto corresponde con termos análogos como<i> </i>"pallaza" para unha construción con tellado de palla, Cortegaza (no Valadouro) "cabana feita de cortiza", e <i>Taboaço </i>‘(construción) feita con táboas’. Tamén están amplamente atestadas as "casa colmaza" (cuberta con colmo, a palla do centeo, e "casa pallaza" (</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">con palla), tanto en Galiza como en Portugal </span><span face="" style="font-size: 14pt;">(e.g. en 1524 "</span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">moradas palhaças</i><span face="" style="font-size: 14pt;">"). </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, J. J. Moralejo dálle unha posible orixe céltica, en<i>*brig- </i>"colina" e mais o sufixo <i>*-akya</i>, aínda que recoñece que hai outras opcións </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">(cf. J. J. Moralejo, 2010. "Topónimos célticos en Galicia", in Palaeohispanica 10). Na defensa desta hipótese estaría a existencia de "OS BERGANZOS" no lugar das Cancelas, para o que non encaixarían interpretacións como a anterior.</span></div>
<br />
<i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;"></i></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">BICHICÁN </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilachá)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Orixe incerta. Talvez estemos ante un composto de Busto </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">(corte, estábulo)</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> </span><span face="" style="font-size: 14pt;">+ <nome de posesor> . O nome do posesor xa resulta máis difícil, como especulación podemos aventurar un </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">(Bustu) Vicani</i><span face="" style="font-size: 14pt;">, un "busto" dun posesor chamado </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">Vicanus.</i></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">BISADURA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Grafía alternativa de
"Vesadura", e por tanto</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> derivado de "vesar", "arar
profundamente, virando a terra, de modo que a tona e o terrón vaian para o
fondo do rego" (cf. <a href="http://www.realacademiagalega.org/dicionario#searchNoun.do?nounTitle=vesar">RAG</a>).<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">BODOEDO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xove)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O sufixo -eda indícanos que se trata dun termo abundancial, moitas veces referido a abundancia dun tipo de planta ou árbore.</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Aínda que Navaza na súa obra de fitotoponimia non inclúe "budual" ou "budueda", si inclúe as formas similares "bodial", "bodiosa" e "budeiro" (cf. G. Navaza, "Fitotoponimia Galega". 2006).</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Tendo en conta que en castelán están atestados bodenal e bodonal como 'xunqueira, terreo enlamado', e sendo bodonal o equivalente etimolóxico deste "budual", parece ser esta a interpretación máis plausible. En efecto, bodenal e bodonal foron analizadas por Corominas, así como as galegas "bodial", "budueda", que terían igual significado, simplemente muda o sufixo abundancial usado. </span></span><br />
<br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Seguindo esta hipótese, queda a pregunta de se a motivación seria referida a unha "xunqueira" ou ben a un "terreo enlamado". A resposta parece dárnola a existencia en castelán/leonés de "<i>bodonal</i>" e similares co significado de ‘zona húmida, charca’, cunha presenza en numerosos puntos das provincias de Zamora e Salamanca, "<i>pero no en Castilla</i>" (cf. P. Riesco, 2011. "Testimonios toponímicos del léxico arcaico de las provincias leonesas).</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Xa que logo, o máis probable é que aluda a "zona húmida", talvez con abundancia de xuncos, xunza ou similares.</span></span><br />
<br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Por outro lado, non podemos descartar que proveña de "bedueda", e por tanto indicaría un lugar onde abundan os bedueiros ou budueiras.</span></span><br />
<br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Atopamos tamén "Bodoeda" en Cervo, que tería a mesma orixe, así como un "Budual" en Galdo, probablemente coa mesma orixe tamén, sexa cal for. </span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">BOQUEIRA, A </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Veiga)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><b><span style="text-transform: uppercase;">BOQUEIRA DOS BOIS, A </span></b>(Morás -lugar do Barreiro)<br />A "boqueira" é a entrada a unha finca que está cercada. A boqueira costuma estar pechada cunha cancela.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">BORDEÓN </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xove)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Podería tratarse do alcume "Bordión" dun antigo posesor. En efecto, segundo o dicionario, "bordión" ten a acepción de "home que frecuenta os bordeles" xa recollida por Cuveiro (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=bordi*n&tipo_busca=lema&comodins=s#PintosVocabulario1865c">DdD</a>). Tamén na mesma liña, o castelán recolle <i>bordiona</i> 'prostituta'. </span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Ten unha segunda acepción de "paxaro nocturno", recollida por Constantino González, aínda que esta debe ser derivada da outra e, ademais, encaixa pouco nun topónimo.</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O Nomenclator rexistra outro "Burdión" en Nois, que tería a mesma orixe, simplemente distinta grafía.</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Aínda que máis improbable por cuestións fonéticas, poderíamos pensar en "Bardión", no mesmo sentido que está recollido en Zamora, como derivado de "barda", '<i>matorral mullido. Por ejemplo bardión de silvas, es decir un zarzal</i>' (cf. <a href="http://tierradelpan.com/localismos/letra/b">aquí</a>).</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">BORRA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar de Camba)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">
Posiblemente co significado de </span><span style="font-size: 14pt;">de 'pouso, sedimento', facendo relación á composición do terreo, ben por estar á beira do río e ser terra de aluvión ou ben residuo de queima para fertilizar o solo (cf. G. Navaza. "O nome dos lugares. Saiáns").</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Martínez Lema defende igualmente para o topónimo de Begonte, a orixe en "borra" co significado de ‘sedimento, pouso’. Con iso indicaría unha determinada constitución do terreo debida á presenza de sedimentos, de orixe natural (por un curso fluvial, por exemplo) ou humana polas queimas destinadas a obter terras de pasto ou labradío.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Por outro lado, o dicionario recolle tamén a acepción de "lugar fondo, coberto de mato".</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Este nome é tamén documentado por
F. J. Rodríguez (1863): "<i>Diccionario gallego-castellano</i>": <i>En
la provincia de Lugo y en Asturias hay lugares con este nombre, que quiere
decir entre otras cosas, hondura, hondonada cubierta de jaras, maleza, etc.</i> Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=borra&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">BORREXO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Canaledo)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Talvez diminutivo de "borro", "residuo". </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=borro&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, pequena morea de herba. Cf. <a href="http://www.arqueologiaypatrimonioindustrial.com/2006_10_01_archive.html">aquí</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">BOURÉS</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Canaledo, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">A Rigueira -lugar de Regosangüento)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Terreo pertencente a un antigo posesor orixinario de Bouro/a. A localización dese "Bouro" non é clara; </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">temos a poboación das Bouroas, en Sta. Cilla do Valadouro (Foz), e máis lonxe </span><span face="" style="font-size: 14pt;">existen varios Bouro en </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Portugal, como </span><span face="" style="font-size: 14pt;">as "Terras do Bouro". </span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">BRIEIRO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar de Reboredo)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Talvez derivado de "camiño vrieiro", de vrea "vereda", "camiño ancho". Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=brieiro&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Outros autores, como Bascuas e máis recentemente Martínez Lema, lígano cun tema <i>*brī-</i>, relacionado á súa vez coa forma céltica <i>*brei-no- </i>"xunco, espadana" reconstruída como tal por Corominas. Cf. <a href="http://dspace.usc.es/bitstream/10347/2870/1/9788498875782_content.pdf">aquí</a>.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Outra etimoloxía é a de F. Villar, que o relaciona co céltico <i>*briga</i> 'altura', aínda que é rexeitado poderosamente por Bascuas (cf. pp. 423-490 de E. Bascuas, 2001, <i>"Mondoñedo y Valoría", in "Estudios Mindonienses"</i>, n. 17)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Cremos descartábel a interpretación que N. Ares asigna a "breeiro" como "o que dá brea ás embarcacións"(cf. <i>"Estudos de toponimia galega"</i>. N. Ares, 2011): semella un topónimo improbábel para a frecuencia que tén. Ademais, o termo sería "garafate" (persoa que se encarrega de "garafatear" as embarcacións), en canto que "breeiro" non aparece rexistrado con este significado en ningures.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b>CABAGOSO</b></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (O Monte)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Posiblemente de "cavacoso", lugar onde abundan os "cavacos" ("guizos"), moitas veces resultantes da queima do monte para as "rozas".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><b>CABALEIROS, OS</b> (Lago, Xuances)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Topónimo que remite ao apelido ou oficio do antigo posesor destas terras. A forma en plural do apelido é, en efecto, común na toponimia galega.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">O apelido Cabaleiro ten presenza aínda na actualidade na Mariña, co cal semella plausíbel que o topónimo remita ao apelido.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Máis improbábel, podería remitir directamente a lugar pertencente aos Templarios, ainda que descoñecemos a historia destes lugares.</span></div></div>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>CABANDELA, A</b> (Sumoas -lugar da Aldea de Abaixo)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Forma en plural, diminutivo de "cabana", do latín <i>capanna</i>. Inclúe o diminutivo antigo en -ela, que nos remite á súa antigüidade.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O Nomenclator rexistra outro en </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Viveiro</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">.</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">CABO DE VILA </span></b><span face="" style="font-size: 14pt;">(Xuances, Portocelo -lugar de Vilachá)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">Lugar ou grupo de casas situado no "estremo da vila", a parte oposta á entrada principal. </span><span style="font-size: 18.6667px;">É</span><span style="font-size: 18.6667px;"> </span><span style="font-size: 14pt;">un topónimo frecuente e, xunto con outros como CIMA DE VILA e FONDO DE VILA, definen o posicionamento do lugar fronte ao centro da vila.)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CACAREXEIRO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Lugar onde hai cacareixóns, morangos silvestres.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CACHÓN</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Vilela)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Un "cachón" é sinónimo de fervenza, augas que caen en cascada.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">CACHOPA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Probablemente "lugar onde se atopaba unha cachopa", posiblemente de carballo. O dicionario define "cachopa" como "toro (tronco) groso e vello, ben aínda en pé ou xa cortado".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, podería referirse a un alcume: tamén se aplica esta palabra, segundo o dicionario, ás amas de casa.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Sendo o topónimo "cachopa" moi abondante en Galiza, cremos máis probábel a primeira acepción.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CADAVAL</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás, Lago -lugar de Vilar, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Morás, Portocelo, Lago)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Lugar onde abundan os cádavos: "toxal queimado no que permanecen os cepos dos toxos en pé". Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=cadaval&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CADAVIÑO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas -lugar da Aldea de Arriba)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Pequeno cádavo, "toxal queimado no que permanecen os cepos dos toxos en pé". Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=cadaval&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>CADEIRAS, AS</b> (</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Portocelo -lugar de Vilachá</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Unha cadeira (do latín <i>cathedra</i>) designa un“banco triangular de tres pés, así como a parte do corpo.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Interpretaríase, en toponimia, como unha metáfora oronímica, referida á forma do lugar. </span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">É relativamente frecuente, así na contorna atopamos "A Cadeira" en San Xusto (<a href="https://toponimiabarreiros.blogspot.com/2014/03/apuntes-sobre-toponimia-de-barreiros.html">Barreiros</a>) e en Mañón.</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CAÍNZOS</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">Un caínzo ou canizo designa unnha armazón ou tecido de varas, en particular de canas. Constantino García resume as múltiplas acepcións derivadas:</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><i> "armazón formado por unas tablas y un entretejido de cañas, varas o mimbres que tiene muchos usos: lateral del carro para sostener la carga; rastro para allanar la tierra después de arada; portilla de una finca; verja; recipiente que recibe las uvas para ser prensadas; cubierta que se coloca al comienzo de la campana de la chimenea y sirve para secar castañas y otros productos; cubierta sostenida por unos palos que hace el servicio de alpendre, etc".</i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">Rivas Quintas recolleu ademais a acepción de "Canaval" (lugar onde abundan as canas ou canaveiras), que pode ser a motivación de parte destes topónimos.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">Un "caínzo", na toponimia galega, é un termo frecuente que pode referir a algunha construción ou armazón (talvez unha pesqueira no río) feita de canas ou vimbes. Tamén podemos pensar nun terreo cerrado de vimbes ou canas, nunha trampa feita de canas, ou incluso nunha cancela feita de tales materiais. Tamén encaixa unha adxectivación, de "terreo canizo", onde abundan as canas, tal como recolleu Rivas Quintas.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">Por outro lado, seguindo a Navaza, encaixaría noutros topónimos tamén a a acepción de "Pesqueira" da voz "cañizo" (semella castelanismo) recollida por Eladio Rodriguez no seu dicionario.</div><div><br /></div></div></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">CALVA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">A Rigueira -lugar de Pradovello, O Monte)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Tanto "calvo"</span><span face="" style="font-size: 14pt;">, "calva"</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> como "calvelo", "calvela" e "calveira" refiren a un lugar sen vexetación </span><span face="" style="font-size: 14pt;">arbórea ou arbustiva.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br /><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">CALVARIO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (Sumoas -lugar da Aldea de Abaixo, Portocelo -lugar de Vilachá)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Posiblemente referidos á existencia de tres cruces, ligadas ao culto do <i>Via Crucis</i>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">CALVELAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">O Monte -lugar de Penas Agudas)</span><br />
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CALVOS</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilapol, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Sumoas -lugar da Aldea de Abaixo)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CALVOSO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Lago)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Tanto "calvo"</span><span face="" style="font-size: 14pt;">, "calva"</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> como "calvelo", "calvela" e "calvoso" refiren a un lugar sen vexetación </span><span face="" style="font-size: 14pt;">arbórea ou arbustiva. No momento en que lle foi dado este nome, xa que logo, todos os arredores eran bosque.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O núcleo de poboación d'As Calvelas, en </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Penas Agudas, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">aparece xa mencionado en 1456: ".. </span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><i>et Afonso das Caluellas</i> ..".</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>CALZADA, A</b> (</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Xuances -lugar de Toimil</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Topónimo transparente, aludindo a un camiño empedrado que pasaría por este lugar.</span></span><br />
<br /></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CAMBA </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">A Rigueira, Xove)<br /><span style="font-size: 18.6667px;">Este lugar está atestado no Catastro de Ensenada para Xuances (1752) ao referir o "rego de Camba", onde se atopaba un muíño.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">Posiblemente "camba" estea referido á orografía "arqueada" da zona. A palabra "camba" ten varios significados, todos relacionados con "cousa curva": "</span><span face="" style="font-size: 14pt;">Peza curva da roda do carro" e "Val" </span><span face="" style="font-size: 14pt;">(cf. dicionario de Cuveiro Piñol, 1876). </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Existe tamén o verbo "cambar", "arquear, curvar". </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Cf. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=camba&tipo_busca=lema">DdD</a></span><span face="" style="font-size: 14pt;">.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CÁMBARA </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Portocelo)<br />Aínda que non estea recollido polos dicionarios de galego, podemos supoñer unha orixe prerromana, e inclúe a raíz <i>*camb- </i>"curvo, combo" e o sufixo átono <i>-ara</i> presente en palabras como gándara, Támara, etc.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">Por tanto, é plausible que se trate dun diminutivo de "camba", aludindo á orografía de pequeno lugar chan entre montañas.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O Nomenclator rexistra o topónimo </span><span style="font-size: 18.6667px;">"Cambareta" en Ourol, que debe estar </span><span style="font-size: 14pt;">relacionado.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CAMIÑO DA </span></b><b>ATALAIA</b><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Unha "atalaia" é un lugar de vixilancia; neste caso sería para a captura das baleas e similares que se achegaban á costa e ás rías. O apelativo "atalaia" deriva probablemente do árabe <i>a</i></span><i><span style="font-family: "" , serif , "" , serif; font-size: 14pt;">ṭ</span></i><i><span face="" style="font-size: 14pt;">-</span></i><i><span style="font-family: "" , serif , "" , serif; font-size: 14pt;">ṭ</span></i><i><span face="" style="font-size: 14pt;">al</span></i><i><span style="font-family: "" , serif , "" , serif; font-size: 14pt;">ā</span></i><i><span face="" style="font-size: 14pt;">’i</span></i><i><span style="font-family: "" , serif , "" , serif; font-size: 14pt;">ʕ</span></i><span face="" style="font-size: 14pt;"> "os sentinelas"; temos a voz "atalaieiro" co sentido de "vixilante, outeador de baleas". A este respecto, ver topónimo "A <span style="font-size: 18.6667px;">Baleeira</span>".<o:p></o:p></span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">Hai topónimos "Atalaia" en toda a costa da Mariña: en Bares, <a href="http://toponimiaviveiro.blogspot.com.es/2013/05/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html" style="font-size: 18.6667px;">Viveiro</a>, Xove, Burela, etc.</span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; font-variant-east-asian: normal; font-variant-numeric: normal; line-height: normal; margin-bottom: 0pt;">
<div style="margin: 0px;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CAMIÑO DA BALIEIRA </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás)<br />Ver "A Baleeira".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div style="margin: 0px;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
</div>
<span face="" style="font-size: 14pt;"></span><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CAMIÑO DO ERVILLEGO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O termo "ervillego" estaría relacionado con "ervillaca", planta do xénero <i>Vicia</i>, ou co "ervello" (chícharo). Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=erbello&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CAMIÑO DOS CORGOS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás -lugar do Barreiro)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Os dicionarios rexistran "corgo" con varias acepcións, maiormente como "poza, charca", e nun sentido relacionado "pequenas foxas onde apoza a auga". Tén ademais o significado especializado de "poza onde se curte o liño".</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> Cf. </span><a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?lang=gl&pescuda=corgo&tipo_busca=lema&comodins=s" style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">DdD</a><span face="" style="font-size: 18.6667px;">.</span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;"><br /></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Aínda que ten tamén a acepción menos estendida de "corga, corredoira", neste topónimo en plural non encaixa, non ten sentido que haxa un conxunto de corredoiras.</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CAMIÑO DOS VISOS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas -lugar da Aldea de Abaixo)<br />Ver "O Viso".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CAMPARELA </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Forma en diminutivo de "Campara", non rexistrado nos dicionarios de galego pero si no Nomenclator, "A Campara" </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">en Ponteceso.</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Semella plausible interpretar "Campara" como sinónimo de "camparada", participio de "campar" 'sobresaír', da mesma forma que "esfolla" fronte a "esfollada". De feito, hai varios "Camparado" na toponimia galega.</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Nesta liña interpretativa, o dicionario de </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Eladio Rodríguez</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> recolle para "Caparrón" a acepción de "</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><i>Extremidad o parte más retirada de un campo</i>" (cf. E. </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Rodríguez (1958-1961). "Diccionario enciclopédico gallego-castellano").</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Podemos tamén interpretalo simplemente como un termo relativo a campo, talvez relacionado con "camparrón" 'campo ou terreo, que se deixou de cultivar e no cal medra a herba espontaneamente.</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">Por outro lado, poderíse pensar nun antigo diminutivo de **cámpara (que sería diminutivo co sufixo átono de "campa"), pero este nome non o recollen nin a toponimia nin os dicionarios.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span>
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CAMPO DO PAZO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás)</span></div><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><span style="font-family: "times new roman"; font-size: 14pt;">Ver PAZO.</span></div><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span style="font-family: "times new roman";"><br /></span></span></div></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CAMPO SUSAO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar do Cruceiro)<br />O "Campo de riba". O termo "Susao" ten a orixe no elemento adverbial tardolatino <i>*susum </i>"arriba, no alto", variante da forma clásica <i>sursum </i>"cara a arriba".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CAMPÓN</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(varios</span><span face="" style="font-size: 14pt;">)</span><br />
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CAMPÓS</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilapol)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Un "campón" designa un prado de secano de moita extensión</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">. Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=camp%F3n&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><br />
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CANAVÁS, OS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás)<br />Lugar onde abundan as canaveiras.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>CANCELA</b></span></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> (Morás)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>CANCELAS</b></span></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> (</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">O Monte</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O significado é transparente, unha "cancela", do latín tardío cancella. Na toponimia dá nome a un terreo, curral ou lugar pechado por unha cancela, a cal evitaba o paso do gado e das persoas.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">En paralelo á súa vixencia, o apelativo "cancela" cristalizou na toponimia ben cedo. Atopámolo como topónimo, a modo de exemplo, nun documento de 1399:</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> " ..<i> outro tarreo que faz na cancela de Goente </i>.."</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Eladio Rodríguez, a respecto das cancelas, fai no seu dicionario un comentario etnográfico indicando a crenza de que antigamente se reunían as almas dos defuntos xunto delas e por iso non se pechan con violencia, para non mancar os espíritos que veñen do máis alá (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?lang=gl&pescuda=cancela&tipo_busca=lema&comodins=s#EladioDiccionario1958-1961">DdD</a>).</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 18.6667px;">O topónimo do Monte está atestado en "Pena das Cancelas" está atestado no 1752 no Catastro de Ensenada da freguesía de Sto. Isidoro do </span><span style="font-size: 18.6667px;">Monte</span><span style="font-size: 18.6667px;">, como unha linde desta freguesía.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CANDAEDO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte)</span><br />
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">CANDAOSA, A FONTE DA </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Vila)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CANDEAL </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte -lugar de Penas Agudas)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Os topónimos </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Candaedo, Candaosa, Candeal, Candaendo, a Canda, o Candal, Candaoso, Candaosa son sinónimos que aluden a un g</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">arabullal<b>, </b>lugar onde hai "candos" 'garabullos, guizos'. Cf. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><a href="http://dspace.usc.es/bitstream/10347/3529/1/pg_303-312_verba4.pdf">aquí</a>. Cf. E. Rivas. 2001.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Un "cando", segundo o dicionario, é un "renovo grande do castaño". Tamén está documentados "toxo albar" e "rebolo albar" </span><span face="" style="font-size: 14pt;">(cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=alvar&tipo_busca=lema">DdD</a>).</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">Segundo G. Navaza, o termo "cando" en xeral designa "póla seca", "vara para alumar", "pau queimado", "guizo, chamizo" </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">(cf. G. Navaza, "Fitotoponimia Galega". 2006).</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">En canto á etimoloxía, é discutíbel, aínda que parece remontar a unha raíz indoeuropea <i>*(s)kand- </i> 'resplandecer, brillar', 'lúa', como no lat. <i>candeo </i>"brillar,k arder" e os seus múltiples derivados, como "acender", "candela", entre outros. Partindo desta raíz postulouse un elemento céltico <i>*kando-</i>, e <i>kandanos</i>, do que derivaría o asturiano <i>cándano </i>e o galego "cando". </span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br />O Nomenclator rexistra en Galiza múltiplos topónimos relacionados: Candaedo, Candaendo, a Canda, o Candal, Candaoso, Candaosa, etc. En Asturias, León e Zamora existen as formas correspondentes Cándano, Cándana, Candanal, etc.</span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CANIDO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar de Ceranzos)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O mesmo que "canedo", lugar onde abundan as "canas" (canaveiras). </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CANDORCAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Vila)</span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Este topónimo é relativamente frecuente en Galiza. </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O termo "Candorca" probablemente derive de "cand-" + "orca". </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O termo "cando", segundo Navaza, designa en xeral "póla seca", "vara para alumar", "pau queimado" </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face="" style="font-size: small;"><span style="font-size: 18.6667px;">(cf. G. Navaza, 2006. "<i>Fitotoponimia galega</i>")</span></span><span face="" style="font-size: small;"><span style="font-size: 18.6667px;">.</span></span> Abondan, así, os topónimos "Candaedo" e similares.</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Parece derivar dunha raíz indoeuropea <i>*(s)kand-</i> 'resplandecer, brillar', como no lat. <i>candeo </i>"brillar", "arder". Partindo desta raíz, postulouse un elemento céltico <i>*kando-</i>, e <i>*kándanos</i>, do que derivaría "cando". </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br />A respecto do elemento -orca, Gª de Diego suxeriu que podía ser un adxectivo ‘cóncavo, profundo’, que ocasionalmente adquiría valor sustantivo ‘cova, sima’. Almeida Fernandes relaciona -orca con ‘dolmen’. </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Cf. <a href="http://www.academia.edu/5007906/RIESCO_CHUECA_Pascual_2013_Testimonios_toponimicos_del_lexico_arcaico_de_las_provincias_leonesas_Anuario_2011_Instituto_de_Estudios_Zamoranos_Florian_de_Ocampo_pp._135-216">aquí</a>. </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Cremos que, tendo en conta a súa representacion nos topónimos galegos, como "Pandorca", "Candorca", "Cavorca" (=barranco profundo), "Cañorca", "Lamborca", así como en portugueses como "Palorca", tórnase bastante probable ese significado de "sima, barranco".</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br />En concreto, o topónimo "Candorca" parece confirmar que, na maioría destes topónimos, o primeiro elemento é adxectival, e o apelativo é orca: "cand-" tén sentido como 'brillante', e o feito de ir "-orca" en femenino, parece apuntar a que non é sufixo ou adxectivo, pois nese caso, sendo asociada a "cando", sería candorco.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br />É importante notar que, con certa seguridade pode descartarse unha orixe no apelativo "candorca" 'orca, cetáceo' e tamén 'muller grosa e suxa': aínda que nun topónimo podería encaixar como alcume, é improbable se temos en conta a relativa frecuencia deste topónimo . Máis improbable aínda unha vez que vemos a frecuencia dos topónimos en -orca/-orco.</span><br />
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">CANIVELLA, A </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte -lugar de Gondar)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Orixe e significado incertos. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Talvez composto de "cana vella",
no sentido de antiga "canle".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, deturpación de
"Canivela", a planta chamada tamén "cana" ou
"canaveira" (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=canivela&tipo_busca=lema">DdD</a>).</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Podería indicar o alcume dunha antiga posesora ("persoa de pernas fracas"). Neste caso, o "ll"
sería posiblemente por interferencia do castelán <i>canilla</i>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>CANTIÑO</b></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> (A Rigueira -lugar de Lamas)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Forma en diminutivo de "canto". O apelativo "canto" tén varias acepcións en galego; a que ao meu ver máis encaixa na toponimia é a de "recuncho", "lugar apartado", "saliente", "lado". Isto é particularmente probable en topónimos como "O Canto do Pazo" (Cervo), "O Canto da Vila" en Silán (Muras), ou "o Canto do Prado" no Burgo (Muras).</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Hai quen lle dá a esta acepción de "canto" unha orixe celta, pero iso non é máis que unha posibilidade. Corominas asígnalle unha orixe no latín cantus 'llanta de metal', que tería unha orixe estranxeira, talvez céltica en relación co antigo bretón <i>cant</i> 'circo, aro'. No entanto, a partir da forma protoindoeuropea <i>*kan-tho</i> 'recuncho, estremo', está presente en moitas linguas indoeuropeas, non só celtas, incluíndo o polaco <i>kąt </i>'ángulo' (< protoeslavo <i>kǫtъ</i>), ou o lituano <i>kampas</i>.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Outra acepción que nalgúns casos podería encaixar é a de "pedra, pedra grande non tallada" presente tamén na maioría dos dicionarios de galego (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=canto&tipo_busca=lema&comodins=s">DdD</a>). Corominas dá por case segura unha orixe céltica (cf. Corominas, DCECH, s.v. canto iii).</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O topónimo "Canto" é frecuente en Galiza, incluíndo os derivados Cantelo, Cantiño, Cantón.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<b><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">CARBALLÁS</span></span><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> (Xove)</span><br /><span style="font-size: 18.6667px;">Plural de "carballal", un lugar poboado de carballos.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O apelativo "carballo" é de orixe prerromana. O correspondente termo en latín <i>robur</i> non perdurou no galego, excepto na toponimia, na que si se conserva a forma "reboredo", co mesmo significado que "carballeda" e "carballal".</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Este topónimo está atestado no 1752 no Catastro de Ensenada da freguesía de Xove, ao referir á existencia dun muíño nese lugar.</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CARCIDES</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Probablemente, variante de "carcedos" (a terminación abundancial -ide é frecuente en Xove, ver as entradas "Porride" ou "Teixide" para máis detalles). De feito, existe un </span><span face="" style="font-size: 14pt;">"Carcedo" en Asturias</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, que parece confirmar esta hipótese. Carcide e Carcedo serían variantes de "carracedo", </span><span face="" style="font-size: 14pt;">lugar onde abunda o carrizo (unha planta).</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, podería talvez derivar do apelido "Carcide" dun antigo posesor.</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CARDIDE </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Posiblemente o mesmo que "cardal"</span><span face="" style="font-size: 19.09px;">: "sitio onde abundan os cardos." </span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">O sufixo abundancial en -ide, fronte aos máis comúns -edo e -ido, é frecuente nesta zona, onde atopamos sacide, pedride, etc.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">CARNEIRO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Xuances</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> -lugar de Prada)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Alén do significado obvio, non se pode descartar a priori que proveña da raíz prerromana *<i>karn-</i>, relacionada con "pedra, rochedo", tal como parece indicar no caso das "Penas do Carneiro" en Mañón. </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Cf. <a href="http://dspace.usc.es/bitstream/10347/2870/1/9788498875782_content.pdf">aquí</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Tampouco podemos descartar un posesor co alcume "Carneiro".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CARRACEDO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">O Monte -lugar de Gondar)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Indica abundancia da planta camada "carrizo". Algunhas veces pode ser relativo a outra planta, o "carrasco".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<br /></div>
</div>
</div>
<span face=""><span style="font-size: 19.0909px;"><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 19.0909px;"><b>CARREIRA</b></span></span><b style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><span face="" style="font-size: 19.0909px;"> (A Rigueira -lugar de Vila, O Monte -lugar de Loureiro)</span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 19.0909px;"><b>CARREIRAS</b></span></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><span face="" style="font-size: 19.0909px;"> (Morás -lugar das Cruces)</span><br /><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 19.0909px;">O apelativo "carreira", presente no galego, remite a unha (vía) carreira, un camiño feito para a pasaxe de carros ou incluso á presenza de "antigos carrís creados polo paso continuado de carros". Deriva do latín vulgar carraria, feminino do adxectivo carrarius, derivado do substantivo carru (> galego carro), un termo céltico que incorporou o latín.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 19.0909px;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 19.0909px;">O Nomenclátor rexistra o topónimo A Carreira en 45 concellos galegos, así como outras ocorrencias en plural nos concellos do Barco de Valdeorras, Lalín, Mañón, Monfero e A Pastoriza. Tamén encontramos ambas singular e plural sen artigo Carreira en Ames, Padrenda, Ponteareas, Taboada e Zas; e Carreiras en Lalín, Lobeira e Pontecesures. Alén diso, forma parte de nomes de lugar compostos, como Bocacarreira (Begonte), A Carreira Vella (Outeiro de Rei) ou Ponte Carreira (Frades). </span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>CARRIZAL</b></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> (A Rigueira -lugar de Regosangüento)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Lugar onde abunda o carrizo ou cana silvestre dos pantanos.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">É de notar que esta forma "carrizal" é máis moderna que a forma alternativa "carregal". Ou sexa, derivou directamente da forma galega "carrizo", mentres que "carregal" xa procedería directamente da forma latina <i>carricalem</i>, derivada de <i>carex</i> 'carrizo'.</span></span><br />
<br />
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span style="text-transform: uppercase;">CASAL</span></span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span style="text-transform: uppercase;"> </span></span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(</span><span face="" style="font-size: 19.0909px;">O Monte -lugar de Soutevello</span><span face="" style="font-size: 14pt;">)</span><br />
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span style="text-transform: uppercase;">CASAL DO OUTEIRO</span></span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span style="text-transform: uppercase;"> </span></span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(</span><span face="" style="font-size: 19.0909px;">O Monte -lugar de Loureiro</span><span face="" style="font-size: 14pt;">)</span><br />
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span style="text-transform: uppercase;">CASAL DO CONDE</span></span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span style="text-transform: uppercase;"> </span></span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(</span><span face="" style="font-size: 19.0909px;">O Monte</span><span face="" style="font-size: 14pt;">)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O termo "casal" é transparente, e procede do latín <i>casalis. </i>Designaba na Idade Media unha propiedade illada no campo, tanto a casa coma as dependencias auxiliares. Máis tarde pasou a referirse a un grupo de casas nunha aldea.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Para o termo "Conde", aínda que d</span><span style="font-size: 18.6667px;">escoñecemos a historia deste lugar, debe </span><span style="font-size: 18.6667px;">aludir ao pago dunha renda ou foro a un conde. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CASCALLAL</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Cornide)</span></div>
<span face="" style="font-size: 14pt;">Lugar onde abunda o "cascabullo", as cascas. Escombreira.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"></span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">CASILLA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xove)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O nome "casilla", é un castelanismo por "caseta", "garita". Este termo foi introducido a partir do século XIX para designar as vivendas destinadas aos camiñeiros, encargados da conservación das estradas.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Construídas en todas as estradas principais, as "casillas" foron postas en funcionamento coa Real Orde de 26 de febreiro de 1852. </span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">É un topónimo moi estendido en Galiza, e que, en moitos dos casos, tamén parece indicar a existencia dun dolmen, "forno dos mouros".</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>CASÓN, O</b> (O Monte -lugar das Hedradas, A Rigueira -lugar dos Cortellos</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">, Xuances, O Monte</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">A voz "casón" é o aumentativo de "casa". Posiblemente "casón" deba interpretarse como aludindo a unha "casa grande", no sentido de "casa señorial".</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O topónimo "Pena do Casón" está atestado no 1752 no Catastro de Ensenada da freguesía de Xove, como unha linde desta freguesía.</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>CASTELO</b> (Xuances)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>CASTELO</b></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> (A Rigueira, </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">A Rigueira </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">-lugar de Veiga)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Topónimo con orixe na palabra latina <i>castellum</i> ‘forte, reduto’, diminutivo de <i>castrum</i> ‘campamento fortificado’. É un topónimo moi frecuente en Galiza.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">A motivación deste topónimo pode vir tanto dunha fortificación medieval como por unha aplicación metafórica para nomear un outeiro do terreo, houbese ou non algún tipo de fortificación. Os vestixios de castros prehistóricos tamén reciben este nome, polo xeral ao estaren situados en lugares elevados no terreo, non por unha referencia a unha entidade xeográfica ou étnica dos pobos da Gallaecia durante a administración romana.</span></span><br />
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"><br /></span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">CATUXA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Palmeiro)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Leiras pertencentes a unha persoa chamada Catuxa (hipocorístico de Catarina).</span><br />
<div>
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CAXOTAS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Vila)<br />Orixe descoñecida. Talvez relacionado con "caxoto", na acepción de "bastón, pau longo" (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=caxot*&tipo_busca=lema&comodins=s#RivasFrampas%20III2001">Frampas</a>), indicando un lugar onde abundan as varas longas. No entanto, en Miñotos (Ourol) está o lugar de Caxoto, en singular, que non encaixaría nesta explicación.</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, derivado do alcume do posesor ("agro do caxotas"). O termo "caxota" significa "folgazanaría, actitude de deixar ao azar". Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=caxota&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CEAO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo)</span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Topónimo de orixe prerromana, que significaría "o escuro" ou "o rápido", posibelmente referido a un hidrónimo.</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">En efecto, os topónimos "Ceao" e "Ciao" foron </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">incluídos polo filólogo E. Bascuas no conxunto de topónimos de orixe paleoeuropea, derivado dunha das raíces indoeuropeas </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">*kei-</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> 'cor' (xeralmente escura), ou </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">*kei- </i><span face="" style="font-size: 18.6667px;">'moverse'. Cf. p. 264 de E. Bascuas </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">"Novos estudos de hidronimia paleoeuropea galega</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;">", 2014.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
</div>
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Bascuas cita un <i>"Montem Zeanum"</i> en 1154 (actual O Seán, Brión), o cal nos permite desbotar outras orixes, tales como nun antropónimo <i>Ocianus</i> ou de <i>Occianus</i>, ou de </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><i>Oceanus. A presenza do artigo na maioría dos topónimos tamén descarta a orixe antroponímica en</i></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> <i>Silanus </i></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">(cf. Kajanto).</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Por outro lado, outros interprétano como céltico, dun </span><span style="font-size: 18.6667px;">*<b><i>kelānon</i></b> 'monte, outeiro' a partir do proto-indoeuropeo *<i>kelH</i>- 'hill', da mesma raíz que o latín <i>collis</i>, o inglés <i>hill</i> ( < *kl̥H-ní-s), ou o lituano <i>kálnas</i> ( < *kolH-nó-s). En efecto, indica que podería provir *kelānon dun anterior *kelōnon (con evolución céltica ō > ā en sílaba interior), e sería un cognado do grego antigo κολωνός (kolōnós), de igual significado (cf. </span><span style="font-size: 18.6667px;">Miguel Costa</span><span style="font-size: 18.6667px;"> </span><a href="http://frornarea.blogspot.com/2022/01/o-sean-o-cean-o-ceao-kelano-monte.html" style="font-size: 18.6667px;">aquí</a><span style="font-size: 18.6667px;">). Igualmente Carlos Búa relaciónao co céltico *<i>ocelo</i>‑, posiblemente un diminutivo de "cume, pico", que tamén comparte o topónimo "O Grove" (Pontevedra), atestado no ano 899 como Ocobre, Ogrobe, que viría de </span><span style="font-size: 18.6667px;">*Oco‑bri(g) </span><span style="font-size: 18.6667px;"> (Cf. C. Búa, "Toponimia prelatina de Galicia").</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O Nomenclator rexistra "Os Ceás" en Foz, que tería a mesma orixe.</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>CELEIRIÑO</b></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b> </b>(</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Portocelo</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">-lugar de Vilapol</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Diminutivo de "celeiro", o cal deriva do latín <i>cellarium</i>, e faría referencia a </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">"despensa, silo, lugar onde se almacenan provisións, hórreo". Cf. </span><a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=celeiro&tipo_busca=lema" style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">DdD</a><span face="" style="font-size: 18.6667px;">.</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Hai outro topónimo "O Celeiriño" en </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Celeiro</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> (<a href="http://toponimiaviveiro.blogspot.com.es/2013/05/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Viveiro</a>).</span></span><br />
<br /></div>
<span face=""><span style="font-size: 19.0909px;"><b>CEPEIRAS</b></span></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><span face="" style="font-size: 19.0909px;"> (A Rigueira)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.0909px;">Indica abundancia de cepas de viña ou de cepos de árbores en xeral. </span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.0909px;">O topónimos "Cepeira" son recollidos por Navaza no seu estudo de fitotoponimia coa interpretación que indicamos (cf. G. Navaza, "Fitotoponimia galega". 2006).</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.0909px;">O máis probable e que se tratase de cepas de viña. De feito, no dicionario de Eladio Rodríguez recolle "cepal" como sinónimo de viña (cf <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?lang=gl&pescuda=cepal&tipo_busca=lema">DdD</a>).</span></span><br /><br />
<div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CERANZOS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)<br />Este topónimo, ten orixe prerromana</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">, incluíndo o sufixo -nt-, e </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">foi incluído polo filólogo E. Bascuas no conxunto de topónimos de orixe antigoeuropea, cun significado de "escuro". Estaría derivado dunha das raíces indoeuropeas </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">*kei-</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> 'cor' (xeralmente escura), ou </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">*ker- </i><span face="" style="font-size: 18.6667px;">'de cor escura, suxo, gris'. Cf. p. 301 de E. Bascuas </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">"Novos estudos de hidronimia paleoeuropea galega</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;">", 2014.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 18.6667px;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b>CERRADO, O</b> (Varios lugares)</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">Os topónimos "cerrado" e "cerrada" remiten no xeral a unha finca rodeada de muro, moitas veces muro baixo, dun metro ou meno. En masculino, "cerrado", costuman aludir a un (monte) cerrado.</div></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b>CHAO DE COS</b></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;"> </b><span face="" style="font-size: 14pt;">(Morás)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Topónimo transparente: un lugar chao, na costa, enfrente do cal se sitúan varios "cons". Un "con" defíneo o dicionario de </span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">X. L. Franco como </span></span><span face="" style="font-size: 14pt;">"pena</span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">sco, pena grande, polo xeral puntiaguda e escarpada, que se ergue da auga e fica ao descuberto na baixamar". Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=con&tipo_busca=lema&comodins=s">DdD</a>.</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b>CHAO DO MILLERIDO</b></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (Xuances)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">De "millarido", lugar onde se planta o millo (posiblemente o "millo miúdo", o que era chamado "millo" antes de ter chegado o millo da América).</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /><b>CHAO DOS </b><b>ILLÓS</b></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;"> </b><span face="" style="font-size: 14pt;">(O Monte)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Remite un lugar chan onde hai pequenos mananciais de auga. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O termo "illó" designa un sitio pequeno onde brota auga, e é pantanoso </span><span face="" style="font-size: 14pt;">(cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=ill%F3&tipo_busca=lema">DdD</a>).</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">A orixe é controversa, talvez do latín vulgar <i>*oculiolu</i>, ou derívano dun termo prerromano, paleoeuropeo </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">(cf. e.g. E. Bascuas)</span><span face="" style="font-size: 14pt;">.</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
</div>
</div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">CHOUSA DO
ENCIÑÁN</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar
da Pena)</span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">
Posiblemente "A chousa dunha persoa alcumada "enciñán", pola
forma dos seus dentes. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O termo "enciño" é o mesmo que
"angazo". Escribiu Sarmiento<i> "por la similitud del
instrumento, dicen en Galicia, del que tiene los dientes largos y ralos, que
tiene os dentes de angazo." </i></span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 19px;"><br /></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">CHOUSA</span></b><span face=""><span style="font-size: 19px;"><b> DO OURO</b></span></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><span face="" style="font-size: 19px;"> (Xuances -lugar de Prada)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19px;">Lugar situado nunha zona de prados. A frecuencia de </span></span><span face=""><span style="font-size: 19px;">"Fonte </span></span><span face="" style="font-size: 19px;">do Ouro" e </span><span face="" style="font-size: 19px;">"río do Ouro"</span><span face="" style="font-size: 19px;"> na toponimia galega fai desbotar en xeral unha referencia ao apelativo "ouro".</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19px;">A orixe debe ser a mesma que para "Fonte do Ouro", e "Río do Ouro", o cal que está documentado na Idade Media como <i>Aurio</i>, e para o cal tanto Bascuas como outros autores relacionan coa raíz hidronímica prerromana <i>*awer-</i> 'fluír', termo paleoeuropeo. </span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19px;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">CHOUSA DO TROBO</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (Xuances -lugar de Camba)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O dicionario define
"trobo" como "colmea, tronco oco de árbore". Cf. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=trobo&tipo_busca=lema">DdD</a></span><span face="" style="font-size: 14pt;">.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br /><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CIBADOIRO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O termo</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> "cibadoiro", variante de "cebadoiro", ten varios significados:</span></span></div>
<ul type="disc">
<li class="MsoNormal"><span face="" style="font-size: 14pt;">lugar onde se garda a cebada.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></li>
<li class="MsoNormal"><span face="" style="font-size: 14pt;">Sitio onde se engorda e se ceban os animais.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></li>
<li class="MsoNormal"><span face="" style="font-size: 14pt;">Sitio no que se acostuma poñer o cebo para para atraer a caza.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></li>
</ul>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div style="font-family: "maiandra gd", sans-serif;"><div>O Nomenclator rexistra outro "Cibadoiro" en Nois.</div><div>Para este topónimo aplica a mesma consideración que fai G. Navaza para "Acibadoiro": descartar a súa relación con "acivo", dada a terminación en -oiro, sufixo que indica "actividade, lugar onde se realiza unha actividade".</div></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">COÍDO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilachá)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Un coído designa un lugar no que abundan os coios, "pelouros".</span></div>
<span face="" style="font-size: 14pt;"></span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">COITELO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Remite a un "Penedo ou monte aguzado", "coitelo" polo escarpado do lugar. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>CONCHEIRO</b></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> (A Rigueira -lugar de San Vicente)</span><br />
<b style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">CONCHEIROS</b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> (Morás)</span><br /><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Topónimo que alude a un lugar onde se</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> acumulan as conchas ou cunchas. Aínda que o termo concheiro ten outras acepcións, tratándose de lugares costeiros, esta é a inerpretación máis probábel. Estes cuncheiros poden ter nalgúns casos unha formación xa prehistórica.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">No entanto, ás veces pode tratarse dun orónimo, referindo á forma de "concha" do terreo.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Alternativamente, Navaza indica que algúns dos topónimos "Concheiro" e similares poderían ser fitotopónimos, dada a acepción de 'noz' para "concho". Xa que logo, "Concheiro" sería sinónimo de "nogaredo", lugar onde abundan as nogueiras. </span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Navaza tampouco desbota que algún deles estea relacionado coa "herba concheira" </span></span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">escrophularia </i><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><i>nodosa</i> </span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">(cf. G. Navaza, 2006. "<i>Fitotoponimia galega</i>")</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">.</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">No topónimo que nos ocupa, dada a situación, a máis de 3 km da costa, semella improbable que o topónimo estea relacionado cun abundancial de cunchas, un depósito prehistórico de cunchas mariñas.</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">"Os Concheiros" en Morás, están preto da costa, </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">"O Concheiro" na Rigueira, xa máis lonxe</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">. Temos un "Concholo" en Sumoas, comentado na seguinte entrada.</span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<b style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">CONCHOLO</b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> (Sumoas -Aldea de Abaixo)</span></div>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Forma en diminutivo, derivada de "concha". Talvez sexa un orónimo, referindo á forma de "concha" do terreo.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Sexa cal for, debe estar en relación cos topónimos "Os Concheiros", preto da Aldea de Arriba e do Concheiro, na Rigueira.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Ver "O CONCHEIRO" para máis detalles.</span></span></div>
</div>
<br />
<div style="margin: 0px;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">CONDOMIÑAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xove, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Portocelo -lugar de Vilachá)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Do latín <i>condominia</i>, terras cuxo dominio é compartido entre varios donos.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div><span style="font-size: 18.6667px;">O topónimo "Chousa de Condomiñas" está atestado no 1752 no Catastro de Ensenada da freguesía de Xove, como unha linde desta freguesía.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CONFORCADAS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Canaledo)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Derivado do latín <i>*cum-furcum</i> 'confluencia, galla'. A partícula <i>cum </i>reforzaría o sentido de confluencia.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Aínda que non se rexistre nos dicionarios de galego, debe corresponderse coa acepción que se conserva no galego da zona das Médulas (León), no cal a voz "conforcos" indica unha "bifurcación, lugar situado na confluencia de dous vales ou cales" (cf. <a href="https://ieb.org.es/images/publicaciones/digitales/LexicoLiteraturaTradicion/LexicoLiteraturaTradicion.pdf">aquí</a>).</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CONGOSTRA </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Varias)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Na toponimia galega abundan as "congostras", camiños angostos, entre valados ou ribazos, escavados no terreo, e estreitos, para paso de xente ou carros. Pode ser sinónimo de "corgo". </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">A palabra vén do latín <i>congusta</i> 'estreita'. Cf<b>. </b><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=congostra&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<span face="" style="font-size: 14pt;"></span><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">CONGOSTRIÑAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Ver "Congostra".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CONTARIZ </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">De <i>(uilla) *</i><i>Conterici</i>, forma en xenitivo de </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19.09px;">Contericus</i><span face="" style="font-size: 14pt;">,</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">nome</span><span face="" style="font-size: 19.09px;"> </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">do antigo </span><span face="" style="font-size: 14pt;">posuidor</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> da </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">uilla</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> altomedieval (granxa, casal, explotación agrícola)</span><span face="" style="font-size: 14pt;">. </span><span face="" style="font-size: 14pt;">É un nome </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">de orixe xermánica, o cal non indica que o posesor fose desa orixe, xa que estes nomes foron populares na Idade Media<i>. </i></span><span face="" style="font-size: 14pt;">Cf. </span><a href="http://www.celtiberia.net/articulo.asp?id=2133&cadena=contariz" style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">aquí</a><span face="" style="font-size: 14pt;">.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">CORGAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar de Reboredo, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Portocelo)</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">O termo "corga", de orixe prerromana, ten varios significados:</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<ul type="disc">
<li class="MsoNormal"><span face="" style="font-size: 14pt;">Corgo</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></li>
<li class="MsoNormal"><span face="" style="font-size: 14pt;">Congostra</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></li>
<li class="MsoNormal"><span face="" style="font-size: 14pt;">Prado pequeno e algo en costa.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></li>
</ul>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=corga&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CORGOS, OS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(varios)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Posiblemente "corgo" signifique neste contexto "</span><span face="" style="font-size: 14pt;">canos polos que escorre a auga". A palabra "corgo" ten varios significados:</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<ul type="disc">
<li class="MsoNormal"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">represa, natural ou artificial, que recolle augas cando chove. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></li>
<li class="MsoNormal"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Cano: canle de distribución destas augas represadas.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></li>
<li class="MsoNormal"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Corredoira: camiño estreito e profundo que discorre xeralmente entre valos, cómaros ou outras elevacións do terreo.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></li>
</ul>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Cf. <a href="http://www.realacademiagalega.org/rag_dicionario/searchNoun.do?nounTitle=corgo">RAG</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">CORNAS</span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><b><span style="text-transform: uppercase;"> </span></b>(<span style="font-size: 19.0909px;">Morás, Portocelo, Xove</span>)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Posiblemente referido a lugar pedregoso, con orixe na raíz prelatina *<i>kor</i>- 'pedra, altura rochosa'. É un topónimo relativamente frecuente en Galiza.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Así, Cabeza Quiles interpréta os topónimos Corn-, Carn- como de orixe céltica ou precéltica, derivado do tema *<i>kar</i>- 'pedra, zona rochosa' (cf. F. Cabeza, 2014. "A toponimia celta de Galicia"). </span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Por outro lado, Navaza, para topónimos similares, apunta a un termo derivado de "corno" nun sentido metafórico orográfico </span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">(cf. G. Navaza, 2006. "<i>Fitotoponimia galega</i>")</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></div>
</div>
</div>
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">CORNELLA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (O Monte)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O termo "cornella" ten varias acepcións, sendo as máis probables para un topónimo a de "pardiñeiro" e a de "casa pobre". </span><br />
<span face="" style="font-size: 19.09px;">Porén, cremos que neste caso a interpretación máis probable é diferente. En efeito, neste caso, tendo en conta a situación nun monte con penedos (ver <a href="http://toponimia.xunta.es/Buscador">Nomenclator</a>), pode ter unha orixe na raíz prelatina</span><span face="" style="font-size: 19.09px;"> </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19.09px;">*kor-</i><span face="" style="font-size: 19.09px;"> </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">'pedra, altura rochosa' . </span></div>
<div class="MsoNormal" style="-webkit-text-stroke-width: 0px; color: black; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<div style="margin: 0px;">
<span face="" style="font-size: 19.09px;">Outras acepcións de "cornella", como a de sinónimo de "grallo" (paxaro) non parecen ter encaixe nun topónimo.</span></div>
<div style="margin: 0px;"><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CORNIDE </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira)<br />Un "cornide" ou "cornido", segúndo Sarmiento, derivaría de <i>cornu</i>, e sería un lugar no cal abunda a "cerdeira silvestre", con denominación científica <i>Sorbus aucuparia</i>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">No entanto, outros autores poñen en dúbida esta hipótese. Gonzalo Navaza, recoñecendo esta dúbida, apunta a un termo derivado de "corno" nun sentido orográfico </span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">(cf. G. Navaza, 2006. "<i>Fitotoponimia galega</i>")</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">.</span></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">É de notar que o sufixo abundancial en -ide, fronte aos máis comúns -edo e -ido, é frecuente nesta zona, onde atopamos sacide, pedride, mexilluíde.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">CORTIÑA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(varias</span><span face="" style="font-size: 14pt;">)</span><br />
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">CORTIÑAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(varios</span><span face="" style="font-size: 14pt;">)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Do latín tardío
cohors, ‘sitio cerrado’, do cal derivou <i>cohortina</i>, ‘cortiña’
e <i>cohorticulum</i> ‘cortello’. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">As cortiñas son leiras que orixinariamente
estaban pechadas, situadas preto da aldea, eidos traballados e estercados
nos que se plantan legumes e hortalizas.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">COSPEITO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar de Illade)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">De <i>(agru de) Conspectus</i>, terras dun antigo posesor chamado </span><i><span face="" style="font-size: 14pt;">Conspectus.</span></i><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">Tamén pode aludir ao lugar da Terra Chá de orixe do antigo posesor do predio.</span><br />
<i><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>COSTELAS</b></span></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> (A Rigueira -lugar de Vilela)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O termo "costela" é un antigo diminutivo da palabra costa. Este diminutivo -ela, derivado do latín –<i>ĕlla</i> (feminino de –<i>ĕllu</i>), foi totalmente substituído en galego polo sufixo –iña, comezando xa esta substitución na Idade Media. Polo tanto, estes topónimos deben ter unha orixe medieval ou previa, sendo en xeral anteriores aos correspondentes "Costiña".</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">COSTOIRA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Xuances)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O termo
"costoira" provén do latín medieval <i>custodiaria </i>'atalaia',
'posto de observación'. O Nomenclator rexistra varios topónimos con este nome (e tamén como
"costoura" noutras zonas). </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><span style="font-size: 18.6667px;">Tamén existen os topónimos relacionados "Costoia", que neste caso derivan de </span><i style="font-size: 18.6667px;">custodia</i><span style="font-size: 18.6667px;">. </span></div>
<span face="" style="font-size: 14pt;">Para máis detalles sobre a etimoloxía, ver o blog </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><a href="http://penadacataverna.blogspot.com.es/2014/01/as-costoiras-que-non-son-costas.html">A Pena da Cataverna</a>.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">O Catastro de Ensenada para Xuances (1752) nomea un "penido de Costoia" ao indicar os límites da freguesía.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">COTARRA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte -lugar de Gondar)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">
Derivado de "coto", palabra de raíz prelatina. Será variante de "cotarro" 'pequeno coto'. Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=cotarr*&tipo_busca=lema&comodins=s">DdD</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">COTO DA CROA</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (O Monte -lugar de Gondar)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O termo "croa" vén de "coroa", e alude unha cima de monte redondeada, por veces remitindo á parte alta dun castro.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19px;"><br /></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">COTO</span></b><span face=""><span style="font-size: 19px;"><b> DO OURO</b></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 19px;"> (Xuances -lugar de Prada)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19px;">Ver "A Chousa do Ouro".</span></span><br />
<div>
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">COUCELO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas -lugar dos Carballás)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Diminutivo de "couce", co antigo sufixo -elo. Couce ten múltiples acepcións; nestes casos viría de <i>calce </i>"calcañar", e designa un "sitio de forma semicircular que remata en terraplén ou baixada pronunciada".</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Tamén Rivas Quintas indica que o topónimo couce aparece con frecuencia cun sentido topográfico de ‘fondal’, “base de monte” (cf. E. Rivas, "<i>Lingua galega, historia e fenomenoloxía</i>". 1989). </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"></span>
<span face="" style="font-size: 14pt;"></span>
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><b><span style="text-transform: uppercase;">COVELA</span></b></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><b><span style="text-transform: uppercase;"> </span></b></span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Labradela)</span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b>COVELAS</b></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;"> </b><span face="" style="font-size: 14pt;">(O Monte -lugar de Gondar)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O termo "covela", orixinariamente derivado como diminutivo de "cova", designa un "pequeno vale cóncavo formado na converxencia de dúas encostas peadas de monte". É, por tanto, un termo similar a "cale" ou "cal".</span></div>
</div>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Aínda que varios autores indican que "covelo/a" e similares a priori poderían corresponder tanto cun diminutivo de "covo/a" como de "cubo/a", Santamarina demostrou que a meirande parte dos Cuvelo/a(s) e Cubelo/a(s) galegos remiten a *cova e non a cupa, chegando a suxerir a posibilidade de que cuba non presentase derivados toponímicos en Galiza (cf. A. Santamarina, 2008 "Covelo, covela, cubelo, cubela. Un problema gráfico e etimolóxico").</span></span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt; text-indent: 0px;">
<div style="margin: 0px;">
<div style="color: black; letter-spacing: normal; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span>
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">COVELARES</span></b></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilachá)</span></div>
<div style="color: black; letter-spacing: normal; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Lugar onde hai covelos. Un "covelo" é o diminutivo de "covo", no sentido de "lugar no fondo dunha concavidade" (ver "O COVELO").</span></span></div>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">COVELO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (Sumoas -lugar da Aldea de Arriba, A Rigueira -lugar do Pazo)</span><br />
<div class="MsoNormal" style="color: black; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 18.6667px;"><b>COVELOS, OS</b> (Lago -lugar de Casas Longas, Xuances, Portocelo)</span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">A voz "covelo" é o diminutivo de "covo", e remite a un "lugar no fondo dunha concavidade".</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Aínda que varios autores indican que "covelo/a" e similares a priori poderían corresponder tanto cun diminutivo de "covo/a" como de "cubo/a", Santamarina demostrou que a meirande parte dos Cuvelo/a(s) e Cubelo/a(s) galegos remiten a *cova e non a cupa, chegando a suxerir a posibilidade de que cuba non presentase derivados toponímicos en Galiza (cf. A. Santamarina, 2008 "Covelo, covela, cubelo, cubela. Un problema gráfico e etimolóxico").</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">CUARTOS</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de San Cristovo)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Posiblemente </span><span face="" lang="GL" style="font-size: 14pt;">referencia a ""cada unha das catro partes iguais en que se divide un monte,</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> como no caso do "monte dos Cuartos" en Mosende, e "monte dos Cartos" en Cerdido. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Existe tamén "Xesteira de Cartas" no Valadouro. En Foz "Cartas", e o mesmo en Mandiás (Ferrol). Tamén en Montoxo, en Régoa e Cedeira existen "Cartas" e "Os Cartos", así como "A Leira de Cartas". En outras parroquias de Cedeira hai máis "Cartas", e en Doncos, nas Nogais encontramos "As Cuartas", e "Cartas" en Laxe, na Costa da Morte.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Reforzando a hipótese das partillas: </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<ul type="disc">
<li class="MsoNormal"><span face="" style="font-size: 14pt;">"As Tercias" existe nas Negradas, en Cabanas, nas Nogais, etc, "Os Tercios" en San Sadurniño, Cedeira, San Sadurniño e Mugardos</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></li>
<li class="MsoNormal"><span face="" style="font-size: 14pt;">"As de Quintas" nas Nogais, en San Sadurniño ."Os Quintos" en Cariño e Cerdido, </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></li>
<li class="MsoNormal"><span face="" style="font-size: 14pt;">En parroquias de Cedeira existe tamén "Os tercios", "As Sétimas" e "As oitavas". </span></li>
</ul>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">De feito, esta tamén é unha das <a href="http://axaneladebaronceli.blogspot.com.es/2010/10/toponimia-do-concello-de-monterrei_25.html">explicacións asignadas ao topónimo "As Cuartas"</a> en Monterrei.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Cf. <a href="http://www.concellodelaxe.com/media/documentos/Toponimia_Laxe.pdf">aquí</a></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Outra alternativa sería relacionado coa cuarta parte dunha propiedade foral, ou de terreos sometidos ao pago dunha renda equivalente á cuarta parte dos froitos.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<br /></div>
</div>
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b>CURRO DE NAIA, O </b>(A Rigueira)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="color: black; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">O Catastro de Ensenada para Xuances (1752) nomea o "</span><i style="font-size: 18.6667px;">Curro de Naya</i><span style="font-size: 18.6667px;">" ao indicar os límites da freguesía.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="color: black; font-size: 14pt; letter-spacing: normal; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">Este topónimo inclúe o substantivo común curro e o nome do seu antigo posesor, Annaia ou Anaia (nome persoal masculino). A orixe do antropónimo Anaia remóntase ao vasco anai(a) ‘(o) irmán’.</span><br />
<span face="" style="color: black; letter-spacing: normal; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;"><span style="font-size: 19px;">En canto a "curro", o dicionario de X. L. Franco defíneo como "l</span></span><span face="" style="color: black; font-size: 19px; letter-spacing: normal; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">ugar descuberto e cercado onde se encerran as cabalarías que se crían no monte para marcalas". Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=curro&tipo_busca=lema&comodins=s">DdD</a>.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 19px;"> </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 19px;">Outros topónimos Naia rexístranse nos concellos de Antas de Ulla, Arteixo, Cambre e Vigo.</span><br />
<div><span face="" style="font-size: 19px;"><br /></span></div><div><span face="" style="font-size: 19px;"><b style="font-size: 18.6667px;">CURRELOS, OS </b><span style="font-size: 18.6667px;">(Xuances)</span></span></div><div><span face="" style="font-size: 19px;">Diminutivo plural de curro. Este topónimo alude á antiga existencia no lugar duns pequenos curros ou construcións de pedra circular e descuberta, utilizada para gardar o gado. </span></div><div><span face="" style="font-size: 19px;">Ver O CURRO.</span></div><div><span face="" style="font-size: 19px;"><br /></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="color: black; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b>DORNAS</b></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;"> </b><span face="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="color: black; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O termo "dorna", do cal deriva o nome común para un tipo de embarcación, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">ten orixe paleoeuropea, e derive da raíz indoeuropea </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">*dheu- "fluír"</i><span face="" style="font-size: 14pt;">, frecuente en hidrónimos de orixe prerromana. Cf. p. 52 de E. Bascuas "</span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">Estudios de hidronimia paleoeuropea gallega</i><span face="" style="font-size: 14pt;">". Estaría, por tanto, relacionado cos topónimos como río Doiro (< </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">Durius</i><span face="" style="font-size: 14pt;">).</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">A evolución semántica tería sido de ‘corrente fluvial’ a ‘canle, val’ , de aí a ‘recipiente’ e finalmente a ‘embarcación’ </span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="color: black; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, Corominas suxería unha orixe no céltico <i>*durna</i>, o que acepta a </span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">RAE no seu dicionario: “<i>quizá del celta *dŭrno-, cierta medida de capacidad; cf. galés dwrn, puño, y bretón duorn, mano</i>”. </span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div style="color: black; letter-spacing: normal; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Cabeza Quiles relaciónao cunha "valgada, depresión no terreo, na forma dunha caixa". No mesmo sentido, García Arias indica para o correspondente termo asturiano "<i>duerna</i>": ‘artesa’, <i>ha podido diversificarse semánticamente para aludir a terrenos más o menos envallados o aptos para recibir aguas</i>. Cf. <a href="http://mas.lne.es/toponimia/index.php?palabra=duerna&buscar=Buscar">aquí</a>.</span></div>
<span face="" style="color: black; font-size: 18.6667px; letter-spacing: normal; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">Na mesma liña, Gerhard Rohlfs (1985) asígnalle unha acepción de ‘foxo profundo nos ríos’.</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>ENCRUCELADAS, AS</b> (</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">O Monte -lugar de Loureiro)</span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Topónimo transparente, sinónimo de "Encrucillada" e de "Crucelada", e que alude a un cruce ou confluenza de camiños. </span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Os cruces de camiños tiñan gran carga simbólica, mítica e relixiosa, xa desde os romanos polo menos. Neles enterrábanse aos que morrían sen batizar, e neles detíñanse os enterros para rezar. Tiñan lugar ritos máxico-relixiosos como os de colocar pucheiros, con moedas ou con outros obxectos. Semella tamén que se daban neles rituais de fecundación ou a cura do "ollo-mao".</span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Canto ao topónimo, segundo o Nomenclator de Galiza, a variante "Encrucelada" dáse maiormente na área Mindoniense, maiormente no oeste desta área, de Ferrol ata Cervo. Non é, con todo, exclusivo desta área, así por exemplo recólleo Xabier Moure no <a href="http://arqueoloxiadosancares.blogspot.com/2011/01/toponimia-do-concello-de-pedrafita-do.html">Concello de Pedrafita</a>.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="color: black; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /><b>ENXUDRE </b>(Portocelo -lugar de Vilachá)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Os termos "enxudre", "xudre", "zudre" ou "xurro" teñen dúas acepcións: unha de "liquido que sae dos lugares de depósito, como latrinas e vertedoiros", e outra de "torrente, auga que escorre".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Xeralmente, o significado destes topónimos, non situados en zonas de poboación, corresponde ao de "auga que escorre de chuvia, torrente".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
</div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">ESBEDREIRA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Esvedral, lugar onde abundan os esvedros</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">. </span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Xa dicía Sarmiento que "<i>esvedro
en Vivero es el madroño</i>".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Hai tamén un "Esvidral" en
Vieiro e en Galdo</span><span face="" style="font-size: 14pt;">, ao igual que outros
ao longo de todo o territorio galego.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">ESCADABELA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira
-lugar de Regosangüento)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">
A probable orixe deste termo non tería que ver con "escada"
(esqueira) senón con "cádavo". Cremos que sería o diminutivo de
"escadavada", lugar do que se arrincaron os "cádavos" (pau
de toxo, uz, etc. que queda en pé no monte despois dunha queima).</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">ESCOURA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><b style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">ESCOURIDO, O </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira)</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">A voz "escoura" designa a pedra de
cor do ferro. Os lugares nos que </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">abunda a "escoura"</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> reciben o nome de Escourido.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
</div>
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">ESGROBA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xove)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face=""><span>O </span></span>topónimo "Penedo da Esgrova" está atestado no 1752, no Catastro de Ensenada, nos lindes da freguesía de Sumoas coa de Xove.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Aínda que non documentado, puido vir dunha reinterpretación de "As Grobas" ou de "A Sangrova". Ou pode ser directamente outra formación a partir de "grova", como "engrova" e "sangrova" (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=grova&tipo_busca=lema">DdD</a>), significando "paso profundo, desfiladeiro", "foxo", "cárcava".</span><br />
<span face="" style="font-size: 19.09px;">Ver "A Gorbaxiña" para máis detalle sobre a etimoloxía de "esgroba", "grova", "gorbaxiña" e "gorbaladas".</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">ESTACA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (Morás)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O termo
"estaca" designa un "pau aguzado para chantar na terra", e
daí, derivaría metafóricamente para "cabo, promontorio", definido
como tal no "<i>Vocabulario popular castelán-galego</i>" (1926). </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=estaca&tipo_busca=lema">DdD</a>.<o:p></o:p></span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">ESTEIRO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O apelativo "esteiro" é sinónimo de "estuario", "enseada". Etimoloxicamente representa a parella patrimonial galega do cultismo "estuario".</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" style="font-size: 14pt;">ESTIBADAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" style="font-size: 14pt;">(Morás)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">O termo "estivada" ten varias acepcións, relacionadas coas antigas "rozas":</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><ul type="disc"><li class="MsoNormal"><span face="" style="font-size: 14pt;">"roza": operación de cavar un anaco de monte ou terreo inculto, xuntando a broza e facendo borralleiras para despois sementar trigo ou centeo.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></li><li class="MsoNormal"><span face="" style="font-size: 14pt;">Terra na que foi feita unha roza despois de estender as borrallas desta.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></li><li class="MsoNormal"><span face="" style="font-size: 14pt;">Peche dunha herdade con terróns.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></li></ul><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">Para maior detalle, ver a información indicada por Eladio Rodríguez no </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=estivada&tipo_busca=lema">DdD</a></span><span face="" style="font-size: 14pt;">.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br /><div><br /></div></div></div><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"></div></div></span></span>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><o:p></o:p><b>FABEGAS, AS</b> (O Monte -lugar de Gondar)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Topónimo que alude ao cultivo das fabas, aludindo a un lugar onde se cultiva ou propicio para o seu cultivo.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O sufixo relacional -ega, de orixe prerromana, aparece na toponimia por veces ligado por veces ao cultivo dos cereais e doutras plantas, así atopamos tamén "Aviega" (avea), "Millarega" (millo miúdo), "Escanarega" (escanla), "Pallarega", ou "Pomarega".</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Gonzalo Navaza indica que o sufixo -ega é "característico da fitotoponimia luguesa" </span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">(cf. G. Navaza, 2006. "<i>Fitotoponimia galega</i>")</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">.</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">FALADORIA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Posiblemente de "falar", nun sentido extenso, dun xeito similar a "Roncadoiro".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Nótese que existe a "Serra da Faladora" en Mañón e </span><span face="" style="font-size: 14pt;">"A Faladoira" en Goá (Cospeito)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"></div><br /></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">FERROS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span><span style="font-size: 18.6667px;">Aínda que se puidese pensar que aludise a algunha presenza de ferros anecdótica, o máis probable é que remita ao sobrenome dun antigo posesor destas terras. Este alcume Ferro xa está atestado no séc. XIII ("Joanne cognomento Ferro.." 1217 CODOLGA).</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></div></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">FERROL </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">De <i>(uilla) Ferreoli</i>, de <i>Ferreolus</i>, </span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">nome dun antigo posesor da <i>uilla</i> (casal, explotación agrícola).</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Este lugar moi probablemente sexa o atestado como "Veiga de Ferriol" no ano 929:</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> ".. <i>In terra de Vivario, Veiga de ferriol cum suis adjuntionibus ..</i>" (cf. "<a href="https://books.google.es/books?id=I-NmK7vufaIC&pg=PA336&lpg=PA336&dq=%22veiga+de+ferriol%22&source=bl&ots=rKNAcOn_b0&sig=ACfU3U1gOEXRPigKes-1C2uYq9Yt-Spjzg&hl=gl&sa=X&ved=2ahUKEwiqlseVzLrpAhVgDGMBHf3MAKgQ6AEwCnoECAsQAQ#v=onepage&q=%22veiga%20de%20ferriol%22&f=false">España Sagrada</a>").</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 19.09px;">Hai outros "Ferrol" próximos, como o de </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">San Xusto de Cabarcos </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">(<a href="https://toponimiabarreiros.blogspot.com/2014/03/apuntes-sobre-toponimia-de-barreiros.html" style="font-size: 18.6667px;">Barreiros</a>) e en <a href="https://toponimiaalfoz.blogspot.com/2014/03/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html" style="font-size: 18.6667px;">Alfoz</a>.</span><br />
<span face="" style="font-size: 19.09px;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;">Con certeza figura atestada, xa como Ferrol, nun documento en castelán de </span></span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">1488, indicando as contribucións á </span></span><span face="" style="font-size: 19.09px;">guerra de Granada:</span><br />
<span face="" style="font-size: 19.09px;"> ".. </span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><i>la yglesia de la Rigueira de Ferrol nueve mill mor</i></span></span><span face="" style="font-size: 19.09px;">.." </span><br />
<span face="" style="font-size: 19.09px;">(cf. E. Cal. "Colección Diplomática Medieval do Arquivo da Catedral de Mondoñedo ").</span><br />
<span face="" style="font-size: 19.09px;"><br /></span>
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><b>FIOLLAS</b> (O Monte)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;">Posiblemente derivado de *fiolla, que sería unha variante </span></span><span face="" style="font-size: 19.09px;">de fiollo, "fiúncho" (< *<i>fenuculu</i>), o cal ten presenza na toponimia galega, </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">en derivados como Fiollás, Fiolledo e similares.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 19.09px;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">FOCELLAL </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira)<br />Lugar onde hai foces. Unha "foz" é unha "desembocadura de río", e tamén un "desfiladeiro". Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=foz&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>FOIAS</b></span></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> (A Rigueira)</span><br /><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O apelativo "foia" ten a mesma orixe que "foxa", do latín <i>fovea</i>, e indica unha furada. Os dicionarios danlle a "foia" a especialización semántica de "foxo para facer carbón" (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=foia&tipo_busca=lema">DdD</a>). </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><div style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;"><br /></div></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><b>FOLES, OS</b> (</span><span style="font-size: 18.6667px;">A Rigueira -lugar do Pazo</span><span style="font-size: 18.6667px;">)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Topónimo que debe remitir ao sobrenome Fole dun antigo posesor deste lugar. Este alcume xa está atestado no séc. XII (<i>"conf. Munio Fol"</i>, 1156 CODOLGA, "<i>ego Adefonsus Garcia, cognomento Fol ..</i>" 1164 CODOLGA). Tamén figura como apelido, aínda que non é frecuente nesta zona actualmente (cf. CAG).</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Alternativamente, non se pode descartar que aludise a algún feito anecdótico, pero é máis improbábel. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">FOLGUEIROSA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte -lugar de Gondar, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Portocelo, Morás)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><b style="font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">FOLGUEIRO</span></b><b style="font-size: medium;"><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b style="font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás)</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">As voces folgueira/o, folgosa/o, folgueiroso/a remiten a un lugar onde abundan os felgos.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" style="font-size: 14pt;">FONDAL </span></b><span face=""><span style="font-size: 19px;"><b>DO OURO</b></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 19px;"> (Xuances)</span><br />
<span face="" style="font-size: 19px;">Ver "A Chousa do Ouro".</span><br />
<span face="" style="font-size: 19px;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">FONDÓN</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (Morás, Portocelo -lugar de San Cristovo)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O lugar máis profundo, rodeado de terreos máis altos.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">FONTAÍÑA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas -lugar da Aldea de Abaixo)</span><br /><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O termo "fontaíña" alude a unha 'fonte pequena, fontela' (cf. </span></span><a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=fonta%ED%F1a&tipo_busca=lema" style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">DdD</a><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">).</span></span><br /><span face="" lang="" style="font-size: 18.6667px;">En canto á etimoloxía, poderíamos dubidar se vén de fonte + -iña ou directamente do latín <i>fontanina</i>. Parece ser que foi o segundo (cf. R. Álvarez, "<a href="http://www.cirp.gal/pub/docs/varios/Lingua_pobo_e_terra.pdf">Dialectoloxía e toponimia: Fontán, Fontenla, Fontaíña</a>").</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">FONTAMAR </span></b><span face="" style="font-size: 14pt;">(Morás)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Significado incerto. Posiblemente composto de "Fonte Amar".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O termo "amar" posiblemente teña orixe paleoeuropea (e por tanto, precelta), e derive da raíz indoeuropea <i>*am-</i>, frecuente en hidrónimos de orixe prerromana, e cun significado relativo a "suco, canle, cavar". Cf. p. 212 de E. Bascuas "<i>Estudios de hidronimia paleoeuropea gallega</i>". Estaría, por tanto, relacionado cos topónimos como Amosa (varios), A Amoá (Cabanas) e As Amoás (Sumoas).</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, podería vir de <i>Amari</i>, xenitivo de <i>Amarus</i>, ou de <i>Ademarus</i>, nome de antigo posesor.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><o:p></o:p><b>FONTAELO </b>(Xuances)</span></span><br /><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">A voz "fontelo" remitiría a unha 'fonte de caudal escaso e estacional que nace nos prados ou terreos húmidos’. En efecto, esta acepción aínda se conserva aínda no léxico das Médulas (León).</span></span><br /><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Por outro lado, nos dicionarios de galego soamente aparece no dicionario de Constantino García, aínda que só rexistrada nun lugar da xeografía galega, polo que semella máis probable a interpretación menos específica indicada.</span></span><br /><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">É unha forma derivada de "fontao" ou "fontá" 'fonte', co antigo sufixo diminutivo -elo. Poderíamos dubidar se vén de fonte + -ela ou directamente do baixo latín <i>fontanellu</i>. Parece ser que foi o segundo (cf. R. Álvarez, "Dialectoloxía e toponimia: Fontán, Fontenla, Fontaíña"), ao aparecer tamén a variante "fontenlo", así como "Fontaelo", que o Nomenclator rexistra en Foz e Xove.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">FONTAO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O nome deste núcleo de poboación posiblemente derive </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">de </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">(agru)</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">fontanu</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;">, derivado de </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">fons </i><span face="" style="font-size: 18.6667px;">"fonte" (cf. A. Moralejo. "</span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">Toponimia gallega y leonesa</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;">". 1977).</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><i><br /></i></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O topónimo "Pena da Laxe de Fontao Rodo" está atestado no 1752 no Catastro de Ensenada da freguesía de Xove, como unha linde desta freguesía.</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">FONTE DE DAIÁN </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Veiga)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">De <i>(uilla) *</i><i>Dadilani</i>, forma en xenitivo de </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19.09px;">Dadila</i><span face="" style="font-size: 14pt;">,</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">nome</span><span face="" style="font-size: 19.09px;"> </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">dun antigo </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">antigo posesor da </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">uilla</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> altomedieval (granxa, casal, explotación agrícola)</span><span face="" style="font-size: 14pt;">. </span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">É un nome </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">de orixe xermánica, o cal non indica que o posesor fose desa orixe, xa que estes nomes foron populares na Idade Media<i>.</i></span><span face="" style="font-size: 14pt;"> Cf. </span><a href="http://www.celtiberia.net/articulo.asp?id=2133&cadena=dai%C3%A1n" style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">aquí</a><span face="" style="font-size: 14pt;">.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 19px;"><br /></span></span><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">FONTE DE FONTOURO</span></b><span face=""><span style="font-size: 19px;"> (Xuances)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19px;">Ver "A Chousa do Ouro".</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19px;"><br /></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 19px;"><b style="font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">FONTE DO TORRILLÓN</span></b><b style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b style="font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte)</span><br style="font-size: medium;" /><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Talvez derivado de torre. Ver "Torrillón" para máis detalles e alternativas.</span><br style="font-size: medium;" /><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 18.6667px;"><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 19px;"><br /></span></span><b style="font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">FONTE DO ROMEO</span></b><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 19px;"> (Xuances -lugar de Toimil)</span></span><br style="font-size: medium;" /><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 19px;">Ver O ROMEO.</span></span></span></span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span><span face=""><span><span style="font-size: 19px;"><br /></span></span></span><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 18.6667px;"><b>FONTELA</b> (Xove, Xuances -lugar de Ceranzos)</span></span><br style="font-size: medium;" /><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 18.6667px;"><b style="font-size: 18.6667px;">FONTELAS, AS</b><span style="font-size: 18.6667px;"> (A Rigueira, Lago)</span></span></span><br style="font-size: medium;" /><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 18.6667px;">A voz "fontela" remite a unha fonte que ten un caudal moi escaso.</span></span><br style="font-size: medium;" /><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 18.6667px;">É unha forma derivada de fontá 'fonte', co antigo sufixo diminutivo -ela. </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Poderíamos dubidar se vén de fonte + -ela ou directamente do latín <i>fontanella(m).</i> Parece ser que foi o segundo (cf. R. Álvarez, "Dialectoloxía e toponimia: Fontán, Fontenla, Fontaíña"), ao aparecer tamén as variantes Fontenla e Fontaela.</span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 19px;"><span face="" style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">FONTE<span style="text-transform: uppercase;">MOL </span></span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas -lugar da Aldea de Abaixo)<br />Composto de "Fonte Mol". A orixe do termo "Mol" é incerta neste caso. Podería provir de </span><i><span face="" style="font-size: 14pt;">Mauri, </span></i><span face="" style="font-size: 14pt;">xenitivo de <i>Maurus,</i> nome dun antigo posesor.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, aínda que parece máis improbable, pode ser o significado transparente do adxetivo mol, cualificando as características da fonte ou da auga.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" style="font-size: 14pt;">FORCADAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (O Monte -lugar de Penas Agudas)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">A aplicación na toponimia, deste e doutros derivados de "forca" ( "Forcada", "Forcadela", "Forcadiña", "Forqueta") é relativamente frecuente, referindo xeralmente a unha bifurcación de río ou regato.</span></span><br /><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Noutros casos podería referir a bifurcación dun camiño, ou de montañas; neste último caso, sería no sentido de "desfiladeiro". A acepción de "forca" como "desfiladeiro", aínda que no galego actual non se rexistre, en portugués si que se conserva.</span><br /><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div></div></div></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><b>FORCÓN</b></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (A Rigueira, A Rigueira -lugar dos Cortellos, O Monte -lugar de Penas Agudas, Xove)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O dicionario define "forcón" como "pau rematado en dúas gallas pequenas que serve de soporte ou apoio a algo". A súa aplicación na toponimia, deste e doutros derivados de "forca", é relativamente frecuente, referindo xeralmente a unha bifurcación de río ou regato.</span></span><br /><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Noutros casos podería referir a bifurcación dun camiño, ou de montañas; neste último caso, sería no sentido de "desfiladeiro". A acepción de "forca" como "desfiladeiro", aínda que no galego actual non se rexistre, en portugués si que se conserva.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">FORMARÍS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar de Reboredo)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">De <i>(uilla) *</i><i>Fromarici</i>, forma en xenitivo de </span><i>Fromaricus</i><span face="" style="font-size: 14pt;">,</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span>nome <span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">do antigo </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">posesor da </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">uilla</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">altomedieval (granxa, casal, explotación agrícola)</span><span face="" style="font-size: 14pt;">. </span><span face="" style="font-size: 14pt;">É un nome </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">de orixe xermánica, o cal non indica que o posesor fose desa orixe, xa que estes nomes foron populares na Idade Media<i>.</i></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">É curiosa a estraña terminación -ís frente á usual -iz.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" style="font-size: 14pt;">FORNO DAS POMBAS, O</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (Morás)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Topónimo transparente, que dá nome a unha cova, e por tanto alude metaforicamente á presenza dunha cavidade, na cal aniñan as pombas ou se estableceu un pombal.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" style="font-size: 14pt;">FORNIÑO, O</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (Morás)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Este topónimo, que dá nome a unha punta costeira, alude metaforicamente á presenza dunha cavidade, probablemente labrada pola forza do mar.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></div><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>FORO</b></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> (</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Sumoas, Morás -lugar da Aldea de Abaixo, A Rigueira -lugar da Abelá, Xuances -lugar de Reboredo</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">)</span></span><br /><span face="" style="font-size: small;"><span style="font-size: 18.6667px;"><b>FOROS</b></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><span face="" style="font-size: small;"><span style="font-size: 18.6667px;"> (</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">A Rigueira -lugar da Vila</span><span face="" style="font-size: small;"><span style="font-size: 18.6667px;">)</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Alude a unhas terras suxeitas a un foro.</span></span><br /><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O termo "foro" tivo en Galiza o significado de ‘dominio sobre unha propiedade’, e daí pasou a ter o de logo ‘Contrato consensual, comunísimo en Galicia en pasados tempos, polo que unha persoa cedía a outra, ordinariamente por tres xeracións, o dominio dunha cousa inmoble, mediante certo canon o pensión anual" (cf. E. Rodríguez, <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=foro*&tipo_busca=lema&comodins=s">Dicionario</a>).</span></span><br /><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Decía Sarmiento "<i>Sobre todo hay en Galicia aquella especie de arriendos que llaman foros. Foro es dar a uno una posesión que la cultive y usufructúe por el tiempo de tres generaciones. Hoy solo se hacen por tres vidas de reyes, pero en lo antiguo se hacían los foros por tres vidas de particulares y veintinueve años más...</i>" (cf. "<i>Onomástico etimológico de la lengua gallega</i>", ed. de J. L. Pensado).</span></span><br /><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b><br /></b></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>FOXO</b></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> (Sumoas, Xuances -lugar de Esteiro)</span><br /><b style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">FOXOS</b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> (O Monte -lugar de Penas agudas)</span><br /><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O apelativo "foxo" vén do latín <i>fovea</i>, e indica unha furada, un furado grande. Moitas veces os foxos eran trampas para lobos e outras alimarias. En efecto, o uso máis frecuente de foxo estaba ligado á caza. Di Viterbo: "<i>era e é o fojo uma cova funda e redonda para tomar lobos e outras feras</i>".</span></span><br /><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Os "foxos" para a caza de lobos e outras alimarias eran de responsabilidade comunal. Nun documento de 1623 o Corrixidor asinaba unha orde de prender a Xoán Martínez, veciño de San Pantaión e Luís Dapena, labrador de Riobarba, por non acudiren a pechar o foxo. Os veciños tiñan o labor <i>"desde muchos siglos a esta parte, el remontar, correr y exterminar los muchos osos, lobos, jabalíes y otras fieras igualmente nocivas que se propagan en las montañas de aquella inmediación para impedir los estragos que solían causar no solo en los sembrados, sino en los ganados y poblaciones</i>” (Torrente; 1999)</span></span><br /><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br />O </span></span><span style="font-size: 18.6667px;">topónimo </span><span style="font-size: 18.6667px;">"Rego de Foxo Vello" está atestado no 1752, no Catastro de Ensenada, nos lindes da freguesía de Sumoas coa de Xuances.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Non se debe confundir "foxo" con "foso" ("foxo" = port. <i>fojo</i>, cast. <i>hoyo</i>, en canto que foso = port. <i>fosso</i>, cast. <i>foso</i>) .</span></span><br /><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">FRÁDEGAS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar de Fontao)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">O dicionario de Rivas Quintas recolle "frádiga" coa acepción de "casa de frades, convento". Tería pertencido este lugar, xa que logo.<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">Por outro lado, tamén se interpreta Frádegas como remitindo ao étimo latino <i>fabrĭca</i> ‘arte do ferreiro’, ‘forxa’, derivado de faber ‘ferreiro’, ‘artesán’. De feito, na freguesía do Castro de Amarante (Antas de Ulla) hai un Frádegas que aparece citado no 1077 como <i>Fabricas</i> (cf. CODOLGA).</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">O nome (A/As) Frádega(s) consta en sete poboacións galegas (cf. NG). </div><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div></div><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" style="font-size: 14pt;">FRAGADOIRA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (A Rigueira -lugar de Cornide)</span></div><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">Este topónimo probablemente sexa un composto de "fraga" de oira", e podería indicar algo como "fraga ao pé da auga". </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">En efecto, o elemento -oira posiblemente derive da raíz prerromana </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">*awr-</i><span face="" style="font-size: 14pt;">, relativa a correntes de auga. Esta é a orixe que autores como E. Bascuas asignan a topónimos similares, como o <a href="https://toponimiafoz.blogspot.com/">río Ouro</a>, antigamente documentado como </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">Aurio</i><span face="" style="font-size: 14pt;">.</span></div><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">No caso desta "Fragadoira", ao pé del o Nomenclator tamén rexistra unha "Fonte da Fragadoira", así como "O Pradovello", o cal parece ir en liña co significado de hidrónimo.</span></div><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div></span></span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">FRANCO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (Lago, Xuances -lugar de Cabo de Vila)</span><br /><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">De "(O) terreo franco", ou "(terreo do) Franco". </span><br /><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Os topónimos "Franco" e "Francos" son explicados nunha entrada do blog </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><a href="http://penadacataverna.blogspot.com.es/2013/06/francos-o-franco-francelos-franza-pena.html">A Pena da Cataverna</a>.</span><br /><br /></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>FREIXEIRO</b> (</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Portocelo -lugar de Vilachá</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Os termos "freixido" e "freixeiro" indican un lugar onde abundan (terían abundado) as árbores chamadas "freixos".</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">FUNQUEIXEIRA </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo)<br />De "Fonte Queixeira",</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> de <i>capsaria</i>, por estar "encaixada", nun lugar fondo. Non parece que estea relacionado co adxectivo "queixeira", de "queixa" ou "queixo".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Hai quen apunta outras orixes: está atestado no ano 785 "<i>Sancti Petri de Casario</i>", o actual San Pedro de Queixeiro, en Antas de Ulla. Nun documento do ano 875 documéntase en León unha "<i>Fonte Casiaria</i>". </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Cf. <a href="http://arqueotoponimia.blogspot.com.es/2013/05/queixeiro.html">aquí</a>. Porén, ambos casos documentados poderían estar derivados dun "hiperlatinismo" do escriba e parece difícil no primeiro caso "<i>casario</i>" evoluir para "queixeiro" en lugar de "caseiro", amplamente rexistrado.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Existe outra "Fonqueixeira" na Balsa (<a href="http://toponimiamuras.blogspot.com.es/2013/09/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Muras</a>).</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">FURADA DA
GRANDA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira
-lugar de Soutorredondo)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">
Referido a unha "furada existente na gándara". A "furada"
("buraco", "foxo") pode corresponder a un foxo derivado da
escavación dunha mámoa. Ver "A Granda" para o termo
"granda".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 19.09px;"><b>FURCOS</b></span></span><b style="font-size: medium;"><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 19.09px;"> (</span></span><span face="" style="font-size: 19.09px;">Portocelo -lugar de Vilapol</span><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 19.09px;">)</span></span><br style="font-size: medium;" /><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 19.09px;">O termo "furco" ten varias acepcións. Neste caso, a máis probábel sería a de "foxo, furaco" (cf. Dicionario Estravis, E. Rivas "<i>Frampas</i>").</span></span><br style="font-size: medium;" /><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 19.09px;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 19.09px;"><b>FUREIRA</b></span></span><b style="font-size: medium;"><span face="" style="font-size: 14pt;">, A </span></b><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 19.09px;">(</span></span><span face="" style="font-size: 19.09px;">Portocelo -lugar de San Cristovo</span><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 19.09px;">)</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 19.09px;"><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 19.09px;"><b>FUREIROS</b></span></span><b style="font-size: medium;"><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 19.09px;"> (</span></span><span face="" style="font-size: 19.09px;">Portocelo -lugar de Vilachá</span><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 19.09px;">)</span></span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">O topónimo "Fureiros" moi probablemente aluda a uns "foreiros", que terían habitado ese lugar en réxime de foro.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">Similar comentario aplica para "A Fureira", que aludirá á condición da finca ou ben do posesor dela.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">Ver "O FORO" para máis detalles.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div></span></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">GALBÁ </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago -lugar de Casas Longas)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><b>GALBÁN </b>(A Regueira, Xove)<br />Estes topónimos posiblemente aludan ao alcume de antigos posesores.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">GALIÑA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Os topónimos
"Galo", "Galiña" ou "Galiñeiro" non encaixan na maoiría dos casos co seu </span><span face="" style="font-size: 19.0909px;">significado obvio</span><span face="" style="font-size: 14pt;">, correspondendo moitas veces con montes e </span><span face="" style="font-size: 19.0909px;">formacións</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> rochosas</span><span face="" style="font-size: 14pt;">. P</span><span face="" style="font-size: 19.0909px;">roviría máis ben do tema prerromano <i>*kal(l)-</i> 'rocha'. Ver blog <a href="http://penadacataverna.blogspot.com.es/2014/11/a-moura-dos-gallos.html">A Pena da Cataverna </a>para máis detalles.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, Cabeza Quiles vincula
os topónimos "Galiñeiro" e "Galiña" con formacións
rochosas que lembren a cresta deses animais ou fainos derivar tamén da raíz
prerromana indicada. </span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">GALIÑEIRO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar da Pena)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Posiblemente relacionado con "formacións rochosas". Ver "A GALIÑA".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">GALIÑO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xove)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Posiblemente relacionado con "formacións rochosas". Ver "A GALIÑA". </span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">Tampouco se pode descartar que aluda ao alcume dun antigo posesor.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">GALLEIROS</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilachá)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 19.0909px;">O nome deste cantil indica "cantil rochoso", e proviría do tema prerromano <i>*kal(l)-</i> 'rocha'. </span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.0909px;">Ver blog <a href="http://penadacataverna.blogspot.com.es/2014/11/a-moura-dos-gallos.html">A Pena da Cataverna</a> para máis detalles.</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">GOLPILLEIRAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas -lugar da Aldea de Abaixo)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Unha "golpilleira" refire a unha gorida ou cubil de golpes ("raposos"). O nome provén do latín <i>vulpicularia</i>, co mesmo significado, derivado de <i>vulpes</i> 'raposo', 'golpe'.</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">É un topónimo frecuente en Galiza, e na contorna, por ex. no <a href="http://toponimiavicedo.blogspot.com.es/2014/02/apuntes-sobre-microtoponimia-do.html">Vicedo</a>. No portugués antigo tamén existía o mesmo nome, escrito <i>gulpilheira</i> 'terra onde abundam as raposas', e de feito presérvase na súa toponimia Golpilheira(s). Incluso atopamos Goupillières en Francia, da mesma orixe e significado.</span></span><br />
<div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">GONDAR </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">De <i>(uilla) *</i><i>Gondiarii</i>, forma en xenitivo de </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19.09px;">Gondiarius</i><span face="" style="font-size: 14pt;">,</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">nome</span><span face="" style="font-size: 19.09px;"> </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">do antigo </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">posesor da </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">uilla</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> altomedieval (granxa, casal, explotación agrícola)</span><span face="" style="font-size: 14pt;">. </span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">É un nome </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">de orixe xermánica, o cal non indica que o posesor fose desa orixe, xa que estes nomes foron populares na Idade Media<i>.</i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">GONDUFE </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar da Ponte do Carro)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">De <i>(uilla) *</i><i>Gondulfi</i>, forma en xenitivo de </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><i>Gondulfus</i></span><span face="" style="font-size: 14pt;">,</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">nome</span><span face="" style="font-size: 19.09px;"> </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">do antigo </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">posesor da </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">uilla</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> </span><span face="" style="font-size: 14pt;">altomedieval (granxa, casal, explotación agrícola). </span><span face="" style="font-size: 14pt;">É un nome </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">de orixe xermánica, o cal non indica que o posesor fose desa orixe, xa que estes nomes foron populares na Idade Media<i>.</i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">GORBALADAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">GORBAXIÑA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">As Gorbaladas debe provir dun "Agro Valado", que se reinterpretou A Grobalado e de aí para A Gorbalado, e se homoxeneizou posteriormente en xénero en A Grobalada, e se pluralizou. Todos estas evolucións son comúns na microtoponimia, como os casos de A Grela, que proveñen dunha Agrela (diminutivo de "agro") .</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">Igualmente para o caso d'A Gorbaxiña, debe provir dun Agro Baxiña, aínda que non se nos ocorre a orixe concreta dese Baxiña.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">En efecto, Xosé A. Palacio no seu estudo "</span></span><span face="" style="font-size: 19.09px;"><i>Sobre unha evolución diverxente do latín agrum </i></span><span face="" style="font-size: 19.09px;"><i>nalgúns topónimos galegos </i>" fai referencia a varios casos de evolución na toponimia de "Agro ..." para "Gor...", así por exemplo indica os casos de Gorbidal, no veciño concello do Valadouro, provén dun Agro Vidal, ou Grumiao < Agro Meao.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div><br /></div></div></div></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div style="-webkit-text-stroke-width: 0px; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; text-align: start; widows: 2;"><span style="font-family: times new roman;"><span style="font-size: 19.09px;"><b>GOXAS, AS</b> (A Rigueira -lugar de Lama)</span></span></div><div style="-webkit-text-stroke-width: 0px; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0px; orphans: 2; text-align: start; widows: 2;"><span style="font-family: times new roman;"><span style="font-size: 19.09px;">Na Mariña, maiormente na Oriental, a voz "goxa" non se refire tanto a "cesta" senón a "hórreo".</span></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">GRANDA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(varios</span><span face="" style="font-size: 14pt;">)</span><br />
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">GRANDAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte -lugar de Gondar)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Os termos "granda", e mais "gándara" (do cal deriva), son de orixe prerromana. Ten varias acepcións, todas relativas
a "terreo improdutivo, polo xeral chan".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">O topónimo "Coto da Granda"está atestado no 1752, no Catastro de Ensenada da freguesía de Xove, como unha linde desta freguesía.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">GRANDEGO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Vila)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Adxectivo relativo a "granda" (</span><span face="" style="font-size: 14pt;">"gándara"). Ver "A Granda".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">GRAÑÉS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte -lugar de Vilariño, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">A Rigueira -lugar de Canaledo)<br />Finca pertencente a un orixinario das Grañas, ou que habita nunha "graña" (granxa").</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">GUDÍN </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas -lugar da Aldea de Abaixo)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">De <i>(uilla) *</i><i>Gutini</i>, forma en xenitivo de </span><span face="" style="font-size: 19.09px;"><i>Gutinus</i></span><span face="" style="font-size: 14pt;">,</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">nome</span><span face="" style="font-size: 19.09px;"> </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">do antigo </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">posesor da </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">uilla</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> </span><span face="" style="font-size: 14pt;">altomedieval (granxa, casal, explotación agrícola). Esta é a interpretación de Piel para os distintos Gudín, Vilagudín e os correspondentes portugueses Vilagudim, Godim, que demostra en base a atestación antiga. </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Cf. p. 387, J. M. Piel </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">"Os nomes germánicos na toponímina portuguesa" in "Boletim de filologia", Tomo III</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;">.</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">É un nome </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">de orixe xermánica, o cal non indica que o posesor fose desa orixe, xa que estes nomes foron populares na Idade Media<i>.</i></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">É importante notar que, ao non corresponder na actualidade cun núcleo de poboación, supoñemos que a forma en xenitivo seguise a un agru/fundu; no entanto, tampouco se pode rexeitar a priori que ese lugar tivese sido unha uilla medieval (granxa, casal, explotación agrícola).</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Hai un Vilagudín en San Román (<a href="http://toponimiavicedo.blogspot.com.es/2014/02/apuntes-sobre-toponimia-do-concello-do.html">O Vicedo</a>) e outro en Ribadeo.</span><br /><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">GUIUNCHEIRO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilachá)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Posiblemente de "aguiucheiro", lugar frecuentado polos aguiúchos (os pitos das aguias). O engadido do -n- poderíase explicar pola interferencia co termo "guincho".</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, aínda que menos probábel, derivado do latín <i>acus '</i>agulla', referido ao aguzado que é o terreo. De feito, está rexistrado o termo <i>acuncula </i>'agulla pequena'. Cf. <a href="http://archive.org/stream/compendiumlatino00brav/compendiumlatino00brav_djvu.txt">aquí</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">GULPILLEIRAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar do Pazo)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Ver "As Golpilleiras".</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>GUXEIRO</b></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;"> </b><span face="" style="font-size: 18.6667px;">(A Rigueira)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Significado e orixe incerta.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Talvez forma evoluída de "buxeira", lugar onde abundan os buxos. A evolución sería similar á de volpe>golpe, ou suevos>suegos.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Esta interpretación é reforzada pola existencia do topónimo "A Guxeira" e "O Guxido" en </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Celeiro de Mariñaos (<a href="https://toponimiabarreiros.blogspot.com/2014/03/apuntes-sobre-toponimia-de-barreiros.html">Barreiros</a>).</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Os dous topónimos anteriores indicados, tamén descartan interpretalo como un castelanismo de "agujero".</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div style="margin: 0px;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">HEDRADAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">De "(Casas) hedradas", probablemente indicando que este antigo núcleo de poboación foi abandonado, e que máis tarde, cando xa </span><span face="" style="font-size: 14pt;">estaban en ruínas e con hedras, foron reacondicionadas e rehabitadas.</span></div><div style="margin: 0px;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">ILLA DE ANSARÓN </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><b>ILLA DE SARÓN </b>(Morás)<br />A illa de Sarón, ou "Ansarón" dunhas dez hectáreas, é alta e abrupta, con áreas de cría de aves mariñas.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">O nome alternativo que ten de "Illa de Sarón" apunta para unha orixe en <i>*Sarone</i>, da raíz indoeuropea <i>*ser- 'fluír'</i>, frecuente na hidronimia antigooeuropea, tales como os ríos Sar, Sarela, Sor, etc.</span></div><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">O Catastro de Ensenada para Devesos (Ortigueira), de 1752, atesta o "sitio da Pena do Sarón" ao referir os muíños da parroquia. Isto parece confirmar que non ten moito que ver cos ánsares.</span></div><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Aínda que improbable polo dito previamente, podería derivar de <i>*Ansarone/ Ansaroni</i> forma en acusativo/xenitivo </span><span face="" style="font-size: 14pt;">de <i>Ansara</i>, que remitiría ao posesor altomedieval do lugar. </span><span face="" style="font-size: 14pt;">O </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">nome <i>Ansara</i> é de </span><span face="" style="font-size: 14pt;">orixe xermánica, e figura documentado en Galiza (cf. <a href="http://frornarea.blogspot.com.es/2009/05/de-ansemil-ate-asgard.html">Frornarea</a>).</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">ILLADE </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)<br />Derivado de *<i>(uilla) Eliati</i>, sendo <i>Eliati</i> unha </span><span face="" style="font-size: 14pt;">forma en xenitivo de </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">Elia </i><span face="" style="font-size: 14pt;">(Elías), nome </span><span face="" style="font-size: 14pt;">dun antigo </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">posesor </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">da </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">uilla</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> altomedieval (casal, granxa, explotación agrícola) que tría existido nese lugar</span><span face="" style="font-size: 14pt;">. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">Esta declinación vulgar -<i>ati</i> do xenitivo está presente noutros topónimos, como é o caso de Andrade/Andreade, Xermade/Xermiade, Tomade, Zacarade, formas en xenitivo de Andreas, Xeremías, Thomas, Zacarías respectivamente. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">En efecto, para o apelido "Andrade", Nicandro Ares, citando a Gradgent, considérao derivado dun *</span><i style="font-size: 18.6667px;">Andreati</i><span style="font-size: 18.6667px;">, que sería unha flexión vulgar de xenitivo para Andreas (o mesmo que </span><i style="font-size: 18.6667px;">abbas, abbatis, Cucuphas, Cucuphatis, Thomas, Thomatis</i><span style="font-size: 18.6667px;">). Cf. p. 262 de N. Ares, "Estudos de toponimia galega". Vol I. 2011. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Houbo outro Illade nas Pontes (desaparecido pola mina, atestado no Catastro de Ensenada, 1752).</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">INFESTA </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Vilela)<br />O mesmo que "enfesta" 'cume, pico, lugar alto'. Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=enfesta&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><br />
<br /></div>
</div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">INSUAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xove)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Do latín <i>insula</i>. É interesante remarcar que, tanto no portugués como no galego, "insua" xeralmente refire a terreo rodeado en parte pola auga, xeralmente por un río, podendo ser unha península no río, ou incluso un lugar no medio de dous ríos. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><b>LABRADELA </b>(</span><span style="font-size: 18.6667px;">A Rigueira</span><span style="font-size: 18.6667px;">)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Diminutivo de "Labrada". Aínda que o topónimo "Labradela" non é frecuente, si o é o topónimo "Labrada", co significado transparente de terras labradas, cultivadas. Xa non é tan obvio se aluden a terras que pasaron de monte a seren labradas ou ben que foron labradas e máis tarde foron deixadas a bravío. Calquera das dúas motivacións son posibles.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Neste caso, ao ser a forma co diminutivo antigo en -ela, que xa perdeu uso na Idade Media, indícanos sen dúbida que este lugar conserva este nome desde hai ben séculos.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">LAGAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás, Lago -lugar de Beltrán)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O termo "laga" significa "pequena lagoa ou charco", e ten tamén a acepción específica de "remanso do río, con auga profunda, onde se metía o liño a 'enlagar'" (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?lang=gl&pescuda=laga&tipo_busca=lema">DdD</a>).</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">Tamén fóra da xeografía galega está recollido o termo "llaga", en Sayago (Zamora), coa palatalización propia do leonés </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">(cf. P. Riesco, 2011. "Testimonios toponímicos del léxico arcaico de las provincias leonesas).</span><br />
<br /></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">LAGOELA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O topónimo "lagoela", é diminutivo antigo de "lagoa", o cal deriva do</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> latín <i>lacuna</i> 'concavidade, charqueira'. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">É interesante notar que, nese sentido de "concavidade" que se alaga, o topónimo "lagoa" está moitas veces asociado a lagoas artificiais, por veces formadas no "cono de violación" de mámoas, escavadas xa desde tempos moi antigos na busca de tesouros.</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">As primeiras mencións
destas construcións rexístrase na Idade Media: <i>"per suis
terminis ubi inueneritis lacos anticos et mamolas" </i>(Tombo de
Celanova).</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt; text-align: justify;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">LAMA DAS ARCAS</span></b><b style="font-family: "times new roman"; text-align: start;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div style="text-align: start;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">LAMA DO CANEIRO</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte)</span></div>
<div style="text-align: start;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Unha "lama" neste contexto remitiría a un "lameiro, prado" (ver "Lamaboa" para máis detalles). </span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">Para "Arcas", ver "As Arcas".</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">En canto a "Caneiro", é un termo que alude a unha canle, un canal, por veces usado para pescar.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Os "caneiros" xa foron definidos por Sarmiento como "Los canales de los ríos para la pesca" (M. Sarmiento (1746-1755c): Catálogo de voces y frases de la lengua gallega").</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O dicionario de (M. Valladares (1884): Diccionario gallego-castellano") dalle un sentido máis específico, que talvez fose o caso:</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><i>"Canal de pesca, compuesto ordinariamente de dos muros, ó estacadas, llamados guiares (V. guiar); muros, ó estacadas, que desde las opuestas orillas de un rio convergen en determinado punto del mismo, formando angulo, en cuyo vértice hay uno ó mas boquetes, para colocar las redes que son á manera de manga y destinadas por lo regular, á coger anguilas."</i></span></span></div>
<div style="text-align: start;">
<br /></div>
<div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; font-size: medium; margin-bottom: 0pt; text-align: start;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">LAMABOA </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xove)</span></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">"Lamaboa" é composto por aglutinación do adxectivo "boa" e do substantivo "lama". Faría referencia, por tanto, a un "pasteiro (lameiro) produtivo".</span></span></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">A voz "lama", aínda que comunmente refira unha </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">‘masa </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">branda que se forma ao mesturarse terra, area, follas, con auga’</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> (cf. "lama" no DRAG), neste caso tería un significado similar ao </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">recollido por Elixio Rivas en Medeiros e Sarreaus </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">(Ourense): ‘terreo baldío, comunal, con pastos para o gado do vecindario"</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">. Neste sentido, tamén J. Piel indica para</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> "lama" que "da acepción primitiva ‘terreo baixo pantanoso’ desenvolveuse a de ‘pradeira húmida no verán’". Cf. J. Piel, "Estudos de linguística histórica galego-portuguesa", 1989.</span></span></div>
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">
</span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; font-size: medium; margin-bottom: 0pt; text-align: start;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><b style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt; text-align: justify;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">LAMESTRAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt; text-align: justify;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-align: justify;">(Morás)</span></span></div>
</div>
<div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">O termo "lamestra" deriva de "lama", de orixe prelatina. Nestes casos "lama" tería o significado de "terreo de pastos para o gado". O sufixo <i>-estra</i>, correspondente co sufixo latino <i>-astra</i>, con significado pexorativo.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></span></div>
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">
</span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">É un termo relativamente frecuente na toponimia galega, así, encontramos "A Lamestra" en Vieiro (<a href="http://toponimiaviveiro.blogspot.com.es/2013/05/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html" style="font-size: 18.6667px;">Viveiro</a>).</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br style="font-family: "times new roman"; font-size: medium; text-align: start;" /></span></div>
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">
</span></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">LANGOIRA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (Morás)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Este topónimo, existente en Xove, Cervo, Burela, Viveiro, Sarria, Pastoriza, Samos, tén orixe prerromana, posibelmente cun carácter hidronímico, e indicaría algo similar a "rego longo" ou "rego da encosta".</span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; widows: 1;">
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Ver entrada blog </span><a href="http://penadacataverna.blogspot.com.es/2016/06/langoira-e-langullo.html" style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">Pena da Cataverna</a> <span face="" style="font-size: 18.6667px;">para máis detalles.</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">A presenza humana antiga en Langoira de Xove é en calquer caso clara, foi atopado un petróglifo reticular (cf. <a href="http://mrpatrimonio.blogspot.com/2012/05/o-tumulo-da-cova-de-ouro-e-o-petroglifo.html">aquí</a>).</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>LIÑAREGA</b></span></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A </span></b><span face="" style="font-size: 18.6667px;">(Morás)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Topónimo que remite ao cultivo do liño, aludindo a un lugar onde se cultiva ou propicio para o seu cultivo.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O sufixo relacional -ega, de orixe prerromana, aparece na toponimia por veces ligado por veces ao cultivo dos cereais e doutras plantas, así atopamos tamén "Aviega" (avea), "Millarega" (millo miúdo), "Escanarega" (escanla) e "Pallarega".</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">En efecto, Gonzalo Navaza interprétao igualmente como sinónimo de "liñar", co sufixo de orixe prerromana -ega, que indica Navaza "característico da fitotoponimia luguesa" </span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">(cf. G. Navaza, 2006. "<i>Fitotoponimia galega</i>")</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">.</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">A artesanía do liño tivo relevancia en Galiza, especialmente nas zonas do litoral e nalgúns vales do interior. O maior apoxeo desta industria artesanal deuse de mediados do século XVIII ata primeiro terzo do XIX. Neste período tecíase liño do país pero tamén de fóra, que entraba polos portos de Ribadeo, Carril e Vigo. Unha vez confeccionado o lenzo, era exportado para Castela e para América.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>LOBEIRA, A</b> (Xuances)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O nome "lobeira" designa unha"gorida de lobos". Cf. </span></span><a href="http://academia.gal/dicionario#loadNoun.do?nounTitle=lobeiro&homonymNumber=" style="font-family: verdana, sans-serif; font-size: 18.6667px;">DRAG</a><span face="" style="font-size: 18.6667px;">.</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"><br /></span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">LODAIRO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span style="font-size: 14pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">Está atestado no Catastro de Ensenada para Xuances (1752) ao mencionar os límites da freguesía:</div><span style="font-size: 14pt;"> <i> ..."marco do estante de Lodairo y de el a la Pena de Abellas"...</i></span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span style="font-size: 14pt;">O termo "lodairo" podería indicar o mesmo que "lodeiro" 'lameira, terreo con lama'. </span></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Ten tamén unha segunda acepción de </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">"lodairo" (de <i>lotanarium</i>) ou "lamigueiro" </span><span face="" style="font-size: 14pt;">é unha </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">á</span><span face="" style="font-size: 14pt;">rbore da familia das salicáceas (<i>populus nigra</i>), de casca rugosa e copa máis ou menos ovoide, de madeira branca, lixeira, e de pouca calidade.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">LODEIRO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas -lugar da Aldea de Arriba)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O termo "lodeiro" indica unha "lameira, terreo con lama". </span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">Ten tamén unha segunda acepción de "árbore tamén chamada lamigueiro, lotus", aínda que máis probable, por ser un topónimo frecuente demais para facer referencia a unha arbre incomún. </span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">LOURIDO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Lugar onde abundan os loureiros.</span><br /><span face="" lang=""><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><b>LUGAR DE LEITÓN, O</b> (</span><span style="font-size: 18.6667px;">O Monte -lugar de Loureiro)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Debe remitir ao apelido dun antigo posesor do lugar. De feito, o apelido Leitón é relativamente frecuente na zona de Barreiros, Lourenzá e Mondoñedo. Como alcume, </span><span style="font-size: 18.6667px;"> Leitón xa figura rexistrado como Leyton no séc. XIII ".. </span><i><span style="font-size: 18.6667px;">Pelagius Iohannis cognominato</span></i></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><i><span style="font-size: 18.6667px;">Leyton</span></i><span style="font-size: 18.6667px;"><i>..</i>" (cf. R. Soto, 2018. "Alcumes e sobrenomes medievais en Galicia").</span></div></span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">LUGAR DE LOUZAO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar da Abelá)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Proba</span><span face="" style="font-size: 14pt;">blemente, neste caso, "Louzao" refira ao apelido ou alcume dun antigo propietario.</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O apelido </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">"Louzao", atestado xa na Idade Media, e cognado do portugués </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"><i>Loução </i>e do castelán </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"><i>Lozano</i>, </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">tería a </span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">orixe nun alcume positivo do portador, a partir dun hipotético *<i>Lautianus</i>, </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">a partir do latín <i>lautus </i></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">'suntuoso'.</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> O sentido primeiro sería 'elegante', logo 'fermoso' e finalmente 'frondoso, luxuriante'. </span></span><span face="" style="font-size: 18px;">Cf. A. Boullón, 1999. "</span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18px;">Antroponimia medieval galega (ss. VII-XII)</i><span face="" style="font-size: 18px;">".</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>LUGAR DOS CASEIROS, O </b>(O Monte -lugar de Loureiro)</span></span><br /><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Topónimo que alude ao sobrenome ou á condición de "caseiros" que terían os antigos posesores ou alugueiros do lugar. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">A voz caseiro remite a unha "persoa que traballa, a medias ou como alugueiro, as terras dun amo ou que coida dos bens dunha persoa ausente" (cf. DRAG).</span></span><span face="" lang=""></span></div><div><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="-webkit-text-stroke-width: 0px; color: black; font-family: "times new roman"; font-size: medium; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<div style="margin: 0px;">
<b style="font-style: normal;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">MACÍA</span></b><b style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b style="font-style: normal;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(</span><span face="" style="font-size: 14pt;">Portocelo -lugar de Vilapol)</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">Debe aludir ao apelido dun antigo posesor, "Macía", o cal deriva do nome bíblico <i>Mathia(s)</i>.</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div style="font-style: normal; margin: 0px;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">MAELLE </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Posiblemente de *<i>(uilla) Manilii</i>, forma e xenitivo de <i>Manilius</i>, </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">nome d</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">o posesor da</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">uilla</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> altomedieval (granxa, casal, explotación agrícola). É un</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> nome de orixe latina.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">MALATA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">MALATAS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de San Cristovo, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Sumoas)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Este topónimo está atestado no 1752, no Catastro de Ensenada, no cal identifica a "Fonte das Malatas" como divisoria entre as freguesías de Sumoas e Portocelo.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O topónimo alude probablemente a enfermos de "malatía" (lepra e outras doenzas da pel). </span><span style="font-size: 14pt;">Para máis
detalles, ver entrada no blog </span><a href="http://penadacataverna.blogspot.com.es/2013/04/maladas-malata-o-malato-os-malates.html" style="font-size: 14pt;">A Pena da Cataverna</a><span style="font-size: 14pt;">.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">MALLE</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas -lugar da Aldea de Arriba)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O dicionario define "malle" como sinónimo de "mallo" (cf. <a href="http://academia.gal/dicionario#searchNoun.do?nounTitle=malle">RAG</a>). </span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Por outro lado, o dicionario de </span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Constantino García refire outra acepción, nesta zona, de "martelo de forxa" (cf. C. García, 1985. "<i>Glosario de voces galegas de hoxe</i>").</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Na toponimia atopamos outros Malle como o "Porto do Malle" ou o "Río de Malle", este último que atesta o Catastro de Ensenada para Feás (1752) ao referir os límites da freguesía.<br /></span>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>MARIÑALBA</b> (Rúa)</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Composto de "Mariña Alba", que remite ao nome dunha antiga propietaria do predio.</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O apelido "Albo" tería a súa orixe en Ourol, tal como se deduce da Cartografía dos Apelidos de Galicia.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O feito de o apelido ser "Alba" e non "Albo" non é problema formal, senón que confirma a antigüidade do topónimo: lembremos que da Idade Media ata o Séc. XVIII houbo o costume de adaptar morfoloxicamente ao femenino os sobrenomes das mulleres (cf. A. Boullón, 2017. "La antroponimia en Galicia en el siglo XVIII", in Namenkundliche Informationen 109/110). </span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Como topónimo tamén atopamos un lugar chamado </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">María Alba</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> en Xermade, </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">María Arteira no Valadouro e outro María Amada, así como "María Amiga" tamén en Xove.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">MARRAXÓN</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte -lugar de Gondar)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O nome deste outeiro ten significado e orixe incerta. </span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">É un topónimo con varias ocorrencias en Galiza, así dá nome a un núcleo de poboación nas Pontes, así como ao "Monte do Marraxón" en Ferrol, así como na Ladeira de Marraxó en Vilardevós (Our.).</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O máis probable é que teña orixe no tema indoeuropeo *<i>mar</i>-, variante do tema *<i>mor</i>-, presente no substantivo "morro" co significado de penedo, rochedo, pequeno outeiro. Na toponimia está presente en varios "Morro", así como no Morrazo, e tamén en Morreira. A variante *mar- estará probablemente presente nos topónimos Marraxón, Marraxó, A Marra, As Marrascas, Marrovello, Marrangüedo, Marrozos, e incluso O Marroco.</span><br />
<div>
<br /></div>
<div>
<div style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><b>MARTELOS</b></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><span face=""><span style="font-size: 19.09px;"> (</span></span><span face="" style="font-size: 19.09px;">A Rigueira</span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">)</span></span></span></div>
<div style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">O termo "martelos" posiblemente indique a existencia dun batán ou mazo hidráulico, quer para bater o liño ou tamén para labores de ferreiro.</span></span></span></div>
<div style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">
</span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">MASCOTELOS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Veiga)<br />A forma mascotelos é o antigo diminutivo plural de "mascoto". </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O Nomenclator rexistra varias "Penas do Mascoto" e "Monte do Mascoto" na xeografía galega, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">que en xeral referirían á forma de mazo que presenta a rocha ou monte. En efecto, a</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> voz "mascoto", recollida polo <a href="https://estraviz.org/mascoto">Estraviz</a>, tamén se conserva en portugués, e é unha especie de mazo, de metal ou de madeira. Cf. </span><a href="http://www.priberam.pt/dlpo/default.aspx?pal=mascoto" style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">Priberam</a><span face="" style="font-size: 14pt;">.</span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, podería ser un termo orónimo prerromano que incluiría o coñecido elemento "coto".</span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Tampouco podemos descartar que remitan a "mascato" (unha ave), o mesmo que hai as Penas da Aguia.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">MEAO</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><b style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">MEÁS</span></b><b style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo)</span></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Os termos "meao", así como o seu femenino "meá" foron as formas medievais por "mediano", "do medio". Por tanto, estes topónimos indican "lugar do medio", pola súa situación equidistante entre dous determinados lugares. Noutros casos, "meao" parece que máis ben aludiría á súa situación a media altura dunha elevación ou monte.</span></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">MEDELA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Lago)</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Diminutivo de "meda".
"Meda"</span><span face="" style="font-size: 19.09px;">, do latín </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19.09px;">metam</i><span face="" style="font-size: 19.09px;">,</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> designa unha morea de mollos de cereal segado, aínda que tamén pode referir a unha "mámoa".</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">MEDORRA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Lago)</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">
O termo "medorra" é sinónimo de "mámoa", e indicaría a
existencia dun antigo enterramento megalítico.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Porén, non sempre
"medorra" sinala unha mámoa: ás veces, "medorra" indica
somente unha morea de pedras ou un monte pedregoso.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">MEITERÁN </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Pradovello)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Derivado de *<i>(agru) Mactiramni</i>, forma en xenitivo de *</span><span face="" style="font-size: 19.09px;"><i>Mactiramnus, </i></span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">o nome do antigo posesor, nome de orixe xermánica.</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Porén, é apenas unha hipótese, non se atopou documentación antiga que confirme esta combinación (orixinado de <i>mahti </i>+ <i>hramnus</i></span><span face="" style="font-size: 14pt;">).</span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">MEITÍN </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)<br />A forma "Meitín" é un apelido detoponímico. Noutras palabras: este topónimo pode referirse ao apelido dun antigo posesor do agro (Meitín é un apelido frrcuente nesta zona) ou tamén pode vir directamente do nome do fundador ou posesor altomedieval do lugar.</span></div><div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">A orixe do apelido Meitín foi unha antiga *<i>(uilla) Mactini</i>, </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> forma en xenitivo de </span><span face="" style="font-size: 19.09px;"><i>Mactinus</i></span><span face="" style="font-size: 14pt;">,</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">nome</span><span face="" style="font-size: 19.09px;"> </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">do antigo </span><span face="" style="font-size: 14pt;">posesor da <i>uilla</i> altomedieval (granxa, explotación agricola). </span><span face="" style="font-size: 14pt;">É un nome </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">de orixe xermánica, o cal non indica que o posesor fose desa orixe, xa que estes nomes foron populares na Idade Media<i>.</i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Cf. M. Costa, blog <a href="http://nominaeorum.blogspot.com.es/">Nominaeorum</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">MEITÓN </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)<br />De *<i>(agru) Mactoni</i>, </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">forma en xenitivo de </span><span face="" style="font-size: 19.09px;"><i>Mactonius</i></span><span face="" style="font-size: 14pt;">,</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">nome</span><span face="" style="font-size: 19.09px;"> </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">do antigo </span><span face="" style="font-size: 14pt;">posesor. </span><span face="" style="font-size: 14pt;">É un nome </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">de orixe xermánica, o cal non indica que o posesor fose desa orixe, xa que estes nomes foron populares na Idade Media<i>.</i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Cf. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">M. Costa, blog </span><a href="http://nominaeorum.blogspot.com.es/">NominaEorum</a></span><span face="" style="font-size: 14pt;">.</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">MEIXEIRA, A </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago)<br />
Probablemente de "A Ameixeira", unha clase de árbore froiteira.</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">MEIXIDO, O </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar de Toimil)<br />Probablemente de "ameixido", lugar onde abundan as "ameixeiras". </span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Habería unha posibilidade, máis remota, de que sexa referido a abundancia de "meixón", a cría da anguía. Existe "As Meixosas" en <a href="http://toponimiamuras.blogspot.com.es/2013/09/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Muras</a>, que apuntan nesta hipótese.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">MELÓN</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar do Torrillón)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Posiblemente </span><span face="" style="font-size: 14pt;">a dunha raíz indoeuropea <i>*mel-</i> "aparecer, emerxer", frecuente nas distintas linguas derivadas, e que atinxiu nelas valores de tipo oronímico e hidronímico. Cf. <a href="http://dspace.usc.es/bitstream/10347/2870/1/9788498875782_content.pdf">aquí</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b>MERIXE </b>(Portocelo)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">De *(uilla) <i>Meridii</i>, forma en xenitivo de <i>Meridius</i>, nome latino que alude ao antigo posesor da <i>uilla</i> (granxa, explotación agrícola) altomedieval que debeu existir neste lugar. </span></div><div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">Cf. correspondencia con <a href="http://www.blogger.com/profile/00504867599625947101">Miguel Costa</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman"; font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">MERMELLOS</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira)</span></div><span style="font-family: "Times New Roman"; font-size: 14pt;">Topónimo que debe provir de "Vermellos", con dilación de nasalidade. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><span style="font-family: "Times New Roman"; font-size: 14pt;">Debe facer referencia a terreos vermellos, de cor vermella. Poderíamos pensar que remite á presenza de vermes, mais é improbaábel, pois nese caso sería Vermeoso ou Vermeiral, topónimos rexistrados en Galiza.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><span style="font-family: "Times New Roman"; font-size: 14pt;"><br /></span></span></div>
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>MESTAS</b></span></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> (O Monte)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O topónimo "Mestas" ven de <i>(aquas) mixtas</i> 'mesturadas', indicando unha confluencia de ríos ou regatos.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Outros "Mestas" nos arredores aparecen nas Grañas (<a href="http://toponimiamanon.blogspot.com.es/2014/02/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html" style="font-size: 18.6667px;">Mañón</a>), en Silán e na Curiscada (<a href="http://toponimiamuras.blogspot.com.es/2013/09/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Muras</a>).</span></span><br />
<span style="font-size: 18.6667px;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"></span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Atopamos xa algo máis lonxe "Las Mestas" en Asturias e Cáceres, "Río das Mestas" (A Coruña), "Ambasmestas" (León) e dous "Entrambasmestas" en Cantabria. En todos eles mestúranse as augas de dous ou máis ríos ou regatos.</span></span><br />
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">MESTRÁDEGOS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances) </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O dicionario define "mestrádego" como "territorio da xurisdición do mestre, de calquera das ordes militares". Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=mestr%E1dego&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Descoñecemos se este outeiro tería pertencido a algunha orde militar.</span><br />
<div>
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
</div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">MILLAREGA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Topónimo que alude ao cultivo do millo (miúdo), aludindo a un lugar onde se cultiva ou propicio para o seu cultivo.</span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O sufixo relacional -ega, de orixe prerromana, aparece na toponimia por veces ligado por veces ao cultivo dos cereais e doutras plantas, así atopamos tamén "Aviega" (avea), "Escanarega" (escanla), "Pallarega", ou "Pomarega".</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Gonzalo Navaza indica que o sufixo -ega é "característico da fitotoponimia luguesa" </span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">(cf. G. Navaza, 2006. "<i>Fitotoponimia galega</i>")</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">.</span></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">MIXUEIRA, A </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago -lugar da Torre)<br />
Significado incerto, probablemente deturpación de "meixueira". A orixe das formas Meixoeira é incerta, xa que tanto poderían remitir á árbore "ameixeira" como á acción de ameixoar 'xuntar o gado', como é o caso dos topónimos Meixoada e Ameixoada. Consideracións similares fai Navaza </span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">(cf. G. Navaza, 2006. "<i>Fitotoponimia galega</i>")</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Por outro lado, o dicionario define "meixoeira" como persoa que pesca
"meixóns" ("angulas"), aínda que non parece ser o caso. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">MODIAS, AS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Labradela, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Portocelo -lugar de Vilachá, Xuances)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O termo "modia" refírese moitas veces a unha mámoa ou túmulo primitivo. Outras veces parece referirse somente a un outeiro, a unha "mota", sen existencia de túmulo coñecida.</span><br /><br />
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">MONTE SOBRADO, O</span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> (O Monte -lugar de Gondar)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O apelativo "sobrado" refire en galego ao "piso superior dunha casa" ou "pavimento de madeira". Xeralmente, é interpretado como derivado de <i>superatum</i>, ou <i>superadditum</i> 'engadido por riba', no sentido de 'sitio alto, eminente, que sobresae'. Así, I. Millán defíneo como "tierra alta, elevación dominante" (cf. I. Millán. "<i>Toponimia del concejo de Pontedeume y cartas reales de su puebla y alfoz</i>". 1987). Esta interpretación encaixa no caso que nos ocupa do "Monte Sobrado".</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Por outro lado, J. Piel interpretou "sobrado" como pertencente á mesma categoría de "pazo" (<<i>palatium</i>) e sá (<<i>sala</i>), as tres denominando "residencias máis ou menos fidalgas" (cf. J. Piel, "<i>Sobrado. Perfil histórico de uma palavra</i>". 1953). Aplicaríase, xa que logo, no sentido de casa de certo lustre ao ter varios andares.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Tanto Piel como outros autores rexeitan interpretacións como a de provir de "<i>suberatum</i>", tendo en conta a forma en que figuran na atestación medieval.</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">MONTEBELLE </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago)<br />Composto Monte Belle, derivado da forma en xenitivo <i>Velii ou Belli(i)</i>, remitindo a un posesor de nome <i>Velius, Bellius </i>ou <i>Bellus</i>. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">A forma <i>Belli </i>está documentada en Galiza en documentos medievais (cf. <a href="http://books.google.es/books?id=MHFJAQAAIAAJ&q=antroponimo+%22bellius%22&dq=antroponimo+%22bellius%22&hl=gl&sa=X&ei=S-SsUa35AYfF7Ab4hYG4Cw&ved=0CE4Q6AEwBA">A. Rodríguez Colmenero - 1977</a>).</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span style="font-size: 19.0909px;">Por outro lado, Bascuas menciona este topónimo Belle como de posible orixe prerromana, derivado da raíz </span><i style="font-size: 19.0909px;">wel</i><span style="font-size: 19.0909px;">- 'xirar, remuíño' (f. E. Bascuas, 2000. "Ulla, Veleia y otros derivados de la Raíz indoeuropea wel- "hacer girar" in "Veleia", nº 17). </span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><b>MONTEIROS</b></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><span face=""><span style="font-size: 19.09px;"> (</span></span><span face="" style="font-size: 19.09px;">O Monte -lugar de Loureiro, Lago</span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;">En xeral "monteiro" significa "persoa que participa nunha cazaría no monte, encamiñando a caza cara onde se atopan os cazadores." (cf. <a href="http://academia.gal/dicionario#searchNoun.do?nounTitle=monteiro">RAG</a>), aínda que dun punto de vista histórico referiría “o cazador especializado que guía unha montaría”. Por tanto "Os Monteiros" indicaría posiblemente o lugar onde vivía unha familia cuxo ascendente se tería adicado á montaría.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">As montarías eran comúns no rural e, en particular, as batidas de lobos, xeralmente dirixidas </span></span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">por monteiros profesionais</span></span><span face="" style="font-size: 19.09px;">, </span><span face="" style="font-size: 19.09px;"> </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">foron comúns e recorrentes</span><span face="" style="font-size: 19.09px;"> </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">desde a Idade Media ata o século pasado.</span><span face="" style="font-size: 19.09px;"> </span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">En efeito, u</span></span><span face="" style="font-size: 19.09px;">n número nutrido de persoas corría o monte batendo sobre o chan e o mato para asustar e acosar o lobo, polo xeral conducíndoo para un un foxo. Na Idade Media, o m</span><span face="" style="font-size: 19.09px;">onteiro costumaba ser </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">un experto cazador local que tiña encomendada a organización de batidas comunais contra lobos e feras salvaxes que ameazaban o gando. Nalgúns casos, o monteiro exercía a súa profesión sen exclusividade, asinando contratos con señores, aldeas e mesmo parroquias enteiras.</span><span face="" style="font-size: 19.09px;"> Cf. </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">A. Reboreda, "</span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><i>Espazos lupinos de Galicia: os foxos do lobo</i>". 2009 (</span></span><a href="http://www.academia.edu/5711189/Espazos_lupinos_de_Galicia_Xornadas_sobre_o_lobo_o_mito_que_fascina_" style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19.09px;">aquí</a>)<span face="" style="font-size: 19.09px;">.</span><br />
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">MORÁS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás)<br />De <i>(uilla) Mauranes</i></span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, forma en xenitivo de <i>Mauran</i>, nome do antigo posesor da <i>uilla</i> altomedieval (granxa, casal, explotación agrícola). É un nome de orixe xermánica, o cal non indica que o posesor fose desa orixe, xa que estes nomes foron populares na Idade Media.</span>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Esta parroquia xa está atestada en 1378 como <i>Moraes</i> (c</span><span face="" style="font-size: 14pt;">f. </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Miguel Costa </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><a href="http://frornarea.blogspot.com.es/2012/02/jurencas.html">blog frornarea</a>)</span><span face="" style="font-size: 14pt;">. No 1488 está atestada como <i>Moraas</i>, co dobre "a" reflectindo a nasalidade que tivera, polo cal parece probable a orixe nun Mauranes e non nun **Morales.</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">No século XVIII figura xa como "Morás" (cf. "Nomenclator o Diccionario de las ciudades, villas, lugares, aldeas, granjas, cotos redondos, cortijos...", 1789).</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><b>MOSQUEIROS DE CARABULLO</b></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><span face="" style="font-size: 19.09px;"> (O Monte)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;">Ver "O Rego dos Mosqueiros". En canto a "Carabullo", probablemente remita ao alcume dun antigo posesor do lugar.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">MOUCIDE </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilapol)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Etimoloxía e orixe incertas. </span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">A veciña parroquia de Moucide (O Valadouro) figura nun documento de 1128 como "<i>S. Stephanus de Moucido</i>" (cf. </span></span><a href="http://%22s.%20stephanus%20de%20moucido%22/" style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">aquí</a><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">). Pode interpretarse como contendo o sufixo abundancial -ido. O que non queda claro é cal sería o elemento ao que alude este abundancial.</span></span><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">É de notar que a evolución de Moucido>Moucide é común na Mariña Central, sendo a mesma que a que se deu en topónimos como "Mexilluíde" ou "Teixide". Esta evolución -ido > -ide atestámola n</span></span><span style="font-size: 18.6667px;">o século XVIII, que xa aparece a localidade como "Moucide" (cf. "<i>Nomenclator o Diccionario de las ciudades, villas, lugares, aldeas, granjas, cotos redondos, cortijos...</i>", 1789). Isto é coherente co que ocorre con outros topónimos, así no Catastro de Ensenada de Cangas (1753) atopamos tamén "Punta Sarride", na divisoria desta parroquia de Cangas coa de Burela.</span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">MOUTEIRA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Regosangüento)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">
Unha mouteira é sinónimo de marco, pedra divisoria. Tamén ten a acepción de
"pequena mouta", pequeno sitio onde sobresaen as plantas.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">MUIÑO DA COTARELA </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Un "cotarelo" é un pequeno outeiro ou coto (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=cotarelo&tipo_busca=lema">DdD</a>). </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">É común indicar o muíño referenciado ao lugar onde está situado, así atopamos topónimos como "Muíño da Devesa", "Muíño da Fraga", "Muíño da Granda", etc.</span><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><b>MURADO, O</b> (Sumoas)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Aínda que se trata dun adxectivo ben coñecido, remitindo a un elemento cercado por muro, non queda claro o elemento elidido ao cal fai referencia. Podería tratarse dunha referencia a un terreo cercado, murado. Por outro lado, tamén pode remitir a restos de muros antigos, talvez prehistóricos. Este é o caso d'As Muradellas (Lubián, Ourense) trátase dun castro cunha fortificación característica.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Na contorna, o Nomenclator rexistra outro Os Murados en Mañón e outro nas Negradas (O Vicedo), así como un Os Muradás en Cervo.</span></div><br />
<div style="font-family: "times new roman"; margin: 0cm;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 13.5pt;">MURO DO <span style="text-transform: uppercase;">BISPO</span></span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 13.5pt;"><span style="text-transform: uppercase;"> </span></span></b><span face="" lang="" style="font-size: 13.5pt;">(Xuances)</span><br />
<div style="font-family: "times new roman";">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O termo "Bispo", do latín <i>episcopus</i>, pode deberse ao uso deste como alcume ou sobrenome familiar. </span></span><span style="font-size: 18.6667px;">O termo "Bispo" como elemento onomástico persoal é frecuente na documentación altomedieval. Cf. A. Boullón, 1999. "Antroponimia medieval galega (ss. VII-XII)".</span></div><div style="font-family: "times new roman";"><span style="font-size: 18.6667px;">Alternativamente, talvez indicase unha antiga pertenza á xurisdición episcopal. </span></div>
</div>
<div style="margin: 0cm;">
<div>
<span style="font-family: times new roman; font-size: 18px;"><div><br /></div><div><b>MUROS DE CRESPO</b> (Xuances)</div><div>Remite ao alcume ou apelido Crespo dun antigo posesor; de feito este apelido xa está atestado no século XII (cf. L. Méndez. "Os sobrenomes nos apelidos").</div><div><br /></div></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">NOVÁS, OS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago)<br />De "os (agros) novás", plural de "noval", finca nova.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O termo "anovar" significa "volver un monte ou bouza en labradío, convertir un lugar inculto en terra cultivable". Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=anovar&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang=""><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">NOVELA, A </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de San Cristovo)<br />Remitindo a "a (terra/agra) novela", forma en diminutivo antigo de "nova", finca nova.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">No momento en que foi dado este nome, sería unha finca que comezou a ser labrada. Por ter a forma en diminutivo -ela, que xa na Idade Media deixou de usarse en favor de -iña, deducimos que o momento do seu "batismo" ocorreu xa hai ben tempo. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Alternativamente, a forma "novela" ten tamén a acepción de "becerra, tenreira", polo que tamén puido aludir a un alcume dun antigo posesor.</span></div></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PAIALBO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago -lugar de Casas Longas)<br />De "Paio Albo", </span><span style="font-size: 18.6667px;">que correspondería ao nome dun antigo posesor. De feito, o apelido "Albo" ten certa frecuencia na Mariña.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;"><br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente</span><span face="" style="font-size: 14pt;">, de "Peago Albo", </span><span style="font-size: 18.6667px;">Os apelativos "peago" e "piago", derivados de </span><i style="font-size: 18.6667px;">pelagiu, </i><span style="font-size: 18.6667px;">teñen dúas acepcións principais, "poza profunda no río" ou "lugar ao pé do mar". </span></div><div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></div>
</div>
</div>
</div>
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PAGÁS, AS</span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> (</span><span face="" style="font-size: 19.09px;">A Rigueira</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> </span><span face="" style="font-size: 14pt;">-lugar de Regosangüento</span><span face="" style="font-size: 14pt;">)</span></div>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O dicionario define "pagá" como "castiñeiro novo, sen enxertar". Cf. DdD. </span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O castaño foi unha árbore moi importante antigamente. Ata o século XVIII o seu fruto constituíu un dos alimentos básicos indispensábeis, antes da introdución da pataca. Para que dese un bon fruto tiña que estar enxertado. No caso contrario, metafóricamente como as persoas que non estaban bautizadas, chamábaselle ‘pagás’,</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Este topónimo atopámolo, de feito, en Xove, Foz, Ribadeo, A Pontenova, Riotorto, polo que podería ter, alternativamente, relación co lugar da Pagá.</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">En efecto, podería aludir ás terras pertencentes a unha persoa oriúnda do lugar da ermida de Santo Estevo da Pagá, en San Miguel de Reinante. Esta capela está rexistrada en 1128 como <i>S. Stephanus de Pagadi</i> (cf. E. Flórez, "España Sagrada, ..." Vol. 18).</span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">O Nomenclator de Galicia dános unha pista significativa ao rexistrar o nome de "O Pagaedo", na Pontenova. A terminación en -edo indícanos un abundancial, xeralmente de árbores. Por tanto, apunta claramente a que a interpretación referida de "castiñeiro novo". Tamén o topónimo "A Pagá da Sopa" sinala na mesma dirección (pagá que produce castañas para o caldo).</span><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PAINZAL</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilapol)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Lugar con paínzo (millo miúdo), ou que produce bo paínzo. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><b>PALMEIRO </b>(A Rigueira)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Probablemnte remita</span><span style="font-size: 18.6667px;"> ao apelido do antigo posesor do lugar, de feito é un apelido frecuente na Mariña Oriental (cf. <a href="http://ilg.usc.es/cag/Controlador?busca=PALMEIRO">CAG</a>), e é un apelido xa usado no século XII (cf. L. Méndez. "Os sobrenomes nos apelidos").</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">A orixe última ou directa pode ser a alusión a un peregrino. Xa rexistrara Viterbo para "palmeniro" a acepción de "peregrino ou estrangeiro" (cf. Viterbo, "Elucidário", 1798), e tamén Du Cange recollera para Palmarius, e explicaba que tomaron o nome de "palmeiros" por traeren unha rama de palma de Terra Santa (cf. Du Cange, 1883-87. "Glossarium mediae et infimae latinitatis"). Igualmente Eladio Rodríguez define "palmeiro" como “Peregrino de Tierra Santa, que traía palma, como los de Santiago llevaban conchas o veneras en señal de su romería”.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
</div>
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PANDA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Xove)</span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">A voz "panda" designa un terreo
combado ("pandado").</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">PARABILLEIRAS </span></b><span face="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar de Illade)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">De "pedras billeiras". Unha "pedra billeira", ou sexa, pedra da billa, é a pedra na que apoia a buxa ou final do cubo onde salta a agua nas pas do rodicio. Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=billeira&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">Debe remitir, xa que logo, á abundancia de pedras "aovadas", axeitadas para tal fin.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, non podemos descartar (máxime cando o significado anterior non encaixa totalmente) que proveña de "(terras) *parballeiras". O termo "parballeira" consérvase no portugués, coa grafia <i>parvalheira</i>, e significa "terra inculta, de mala calidade, e afastada da poboación". Cf. <a href="http://www.priberam.pt/dlpo/default.aspx?pal=parvalheira">priberam</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PARAMELA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte -lugar de Loureiro, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Morás -lugar do Carballo)</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PARAMUZA, A </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilachá)</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">O termo "paramela" é a forma derivada de "páramo", co antigo sufixo diminutivo -ela.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">No caso de paramuza, é igualmente unha f</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">orma derivada de "páramo", co antigo sufixo -uza.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O nome
"páramo" é unha palabra de orixe prerromana que significa "terreo
ermo, raso e desabrigado". </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><span style="font-size: 18.6667px;">Cf. </span><a href="http://www.google.es/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&ved=0CC8QFjAA&url=http%3A%2F%2Fwww.continuitas.org%2Ftexts%2Fballester_paramo.pdf&ei=LJWtUYuHDsjwhQf5_oGgCg&usg=AFQjCNGKWC6f6j8aAMlwwnagT24PdkbiYg&sig2=rXG_l8kApBp8zH4yOglWjw" style="font-size: 18.6667px;">aquí </a><span style="font-size: 18.6667px;">e </span><a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=p%E1ramo&tipo_busca=lema" style="font-size: 18.6667px;">DdD</a><span style="font-size: 18.6667px;">.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">No entanto, é de notar que </span><span style="font-size: 18.6667px;">no uso toponímico galego </span><span style="font-size: 14pt;">puido ter a acepción de "chaira en zona montañosa", sen connotación de "erma". En palabras de Búa:</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 18.6667px;"><i>"No Noroeste tamén temos lugares que reciben o nome de Páramo, pero aquí non hai chairas coas características xeomorfolóxicas e climáticas de Castela. Aínda que habería que facer un estudio exhaustivo para comprobalo, parece que este topónimo vai asociado a chairas non necesariamente moi grandes en zona montañosa, sexa no alto ou no baixo".</i> Cf. C. Búa, "Toponimia prelatina de Galicia".</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PARAÑOS, OS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgioST_oUMDZdKG84Q1kLKBBOX4e_Ng8TOpbSGqjBOkGEUbT_jMalquS1fapAiRt-HhbCR8Etue66A6WTwgWtJ6e2wO4oYBOAnhJQ8viX_q3pHuWyBaHi6vwosIibcvorsDY4kYB2i3SR4/s1600/castelao-o-paranho.jpg" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="162" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgioST_oUMDZdKG84Q1kLKBBOX4e_Ng8TOpbSGqjBOkGEUbT_jMalquS1fapAiRt-HhbCR8Etue66A6WTwgWtJ6e2wO4oYBOAnhJQ8viX_q3pHuWyBaHi6vwosIibcvorsDY4kYB2i3SR4/s1600/castelao-o-paranho.jpg" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="font-size: 12.8px; text-align: center;">"O Paraño", de Castelao.</td></tr>
</tbody></table>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Este topónimo está atestado no 1752, no Catastro de Ensenada, no cal identifica a "Pena de Paranos" como divisoria entre as freguesías de Sumoas e Xuances.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 18.6667px;">A interpretación máis ortodoxa é a de derivalo do adxectivo latino *<i>petraneum</i> 'de pedra’, designando un terreo desas características. Podería talvez aludir metaforicamente a pedras asociadas a construción megalítica antiga; de feito, as furadas dos dolmens son chamadas na nosa toponimia "fornos" ou "fornos dos mouros"; isto encaixaría coa acepción recollida en portugués de "pedra da parte superior da boca do forno, en forma de viseira".</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Por outro lado, o termo "paraño" é definido no dicionario de L. Carré como "lugar amparado, protexido". Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=para%F1o&tipo_busca=lema">DdD</a>. Podería significar "terra con certos "privilegios", tamén recollido así en portugués.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><b style="font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PARCEIROS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xove)</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">O termo "parceiro" significa "c<span style="font-size: 18.6667px;">ada unha das persoas que posúen e utilizan en común unha propiedade" (cf. RAG). </span><span style="font-size: 18.6667px;">No dicionario de </span><span style="font-size: 18.6667px;">Valladares (1884) indica para parceiro "</span><span style="font-size: 18.6667px;">el que recibe de otro ganado vacuno á pérdida y ganancia por mitad".</span></div></span><span style="font-size: 18.6667px;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Considerando o anterior e tratándose dun núcleo de poboación, podemos pensar en que alude á situación de aparcería nunha explotación agropecuaria, na cal os que a traballaban compartirían rendas cos propietarios das fincas ou do gado. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Por outro lado, tamén podemos pensar en que remita ao alcume ou </span><span style="font-size: 14pt;">apelido do fundador ou posesor do lugar. Como apelido, xa figura atestado no século XIII (cf. L. Méndez. "Os sobrenomes nos apelidos"). </span></div></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PARDIÑAS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O topónimo "pardiña" deriva do latín <i>parietina</i>, "casa en ruínas, paredes", e despois pasou a ter un significado de "devesa ou terreo acoutado".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PAREDES</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilapol)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 14pt;"> Os topónimos "Paredes" acostuman remitir á existencia de paredes dunha ou varias casas en ruínas, por veces ruínas castrexas. Por veces tamén aluden aos muros ou muretes que separan terreos. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">Trataríase, xa que logo, dun lugar repoboado que fora antigamente abandonado. Lembremos, como exemplo xustificativo, as mortíferas pestes que ocorreron na Idade Media, que levarían ao abandono de moitas aldeas.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div></div>
</div>
<div style="font-family: "times new roman"; margin: 0px;">
<span face="" style="font-size: 13.5pt;"></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PARDIÑEIRA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira, O
Monte -lugar de Gondar)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O nome "pardiñeira"
significaba orixinariamente "lugar deshabitado", similar a "pardiñeiro":
casa arruinada e destartalada (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=pardi%F1*&tipo_busca=lema&comodins=s">DdD</a>).
En portugués existe <i>pardieiro</i>, co mesmo significado que
"pardiñeiro".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Outra posible acepción de
"pardiñeira" é a de conxunto de </span><span face="" style="font-size: 14pt;">"pardiñas" (devesa ou chousa, cf. <a href="http://books.google.es/books?id=FoBE9EDhqlAC&pg=PA692&dq=%22pardi%C3%B1a%22+etimologia&hl=gl&sa=X&ei=ysJpUZLPI8SK7AbvnYDwAw&ved=0CFEQ6AEwBg#v=onepage&q=%22pardi%C3%B1a%22%20etimologia&f=false">dicionario</a>), lugar
de devesas.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Na toponimia galega abundan as "Pardiñeiras". En Mogor hai "As
Pardiñeiras", en Riobarba e en Covas (Viveiro) hai "A Pardiñeira", igualmente en Barbos (Ortigueira), en
Celeiro "Pardiñeiras", en Covas "Os Pardiñás".</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>O PARRUGUEIRO</b> (</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">A Rigueira</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> -lugar de Veiga)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Significado e orixe incerta. </span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Podemos pensar na acepción común de "parrugueira", sinónimo de "borralleira", talvez relacionado coa actividade das rozas. Se fose ese o caso, tería un uso similar aos topónimos "Cernada".</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">O Nomenclator rexistra tamén "A Parrugueira" en Vilalba, así como "As Parrugueiras" en Xermade. Ademais, é interesante notar a existencia dun "O Parrugal" en Cariño e mais dun "O Parrogal" no Vicedo, que semellan abundanciais, que dan por tanto conta da antiga existencia dunha voz *"parruga" ou *"párruga".</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Por outro lado, tendo en conta o topónimo Parga de Guitiriz, que está atestado na Idade Media como Parrega, tamén podemos pensar que estean relacionados e teñan unha orixe nunha mesma base prerromana.</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><br /></span></span><span face="" style="font-size: 19.09px;"><b>PASADA DA LUCÍA</b></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A </span></b><span face="" style="font-size: 19.09px;">(O Monte -lugar de Gondar)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><b>PASADA DE MEDIA SOPA</b></span></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A </span></b><span face="" style="font-size: 19.09px;">(O Monte -lugar de Loureiro)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><b>PASADA DO LOBO</b></span></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A </span></b><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">(</span></span><span face="" style="font-size: 19.09px;">O Monte</span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;">O apelativo "pasada" indica un "lugar de paso, xeralmente de paso de río, a través de pedras colocadas como "pasos" formando unha liña" (poldras). Esta acepción consérvase na toponimia de toda a zona: en <a href="http://toponimiamanon.blogspot.com.es/2014/02/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html" style="font-size: 18.6667px;">Mañón</a>, en <a href="http://toponimiaviveiro.blogspot.com.es/2013/05/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html" style="font-size: 18.6667px;">Viveiro</a>, en <a href="http://toponimiamuras.blogspot.com.es/2013/09/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Muras</a>, no Vicedo, en Ferrol, etc.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><span face="" style="font-size: medium;"><span style="font-size: 18.6667px;">Outra ocorrencia próxima é o </span></span><span style="font-size: 18.6667px;">topónimo </span><span style="font-size: 18.6667px;">"Pasada Vella do Curral", atestado no 1752, no Catastro de Ensenada, nos lindes da freguesía de Sumoas.</span></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PAZOS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PAZO, O </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira)</span></div><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PAZO, O </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte)</span></div><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PAZO, O </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas)</span></div><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"></div></span><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"></div></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"></div></div><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"></div></span></div><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"></div></span><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><div class="MsoNormal" style="font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"></div></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">O termo "pazo" deríva do latín <i>palatium</i>, e xa na Alta Idade Media a forma <i>paaço</i> tomou esta acepción actual de "casa señorial", edificación de residencia de familia nobre. E de notar que as referencias medievais a un pazo non deben entenderse como un pazo na actualidade, senón que remitirían simplemente á casa do señor, de boa feitura, probablemente de cantería, de dous andares e cuberta de tella ou lousa, en contraste coas demais casas que serían de planta baixa e cubertas de palla.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">J. J. Moralejo puxo en cuestión a etimoloxía latina, e refiriu estes topónimos a un prelatino indoeuropeo *palatio, que designaría unha especie de curro, lugar pechado onde os pastores recollían temporalmente o gado, harmonizando co sentido etimolóxico de "pastoriza" (cf. J. J. Moralejo, "Callaica Nomina", 2007)</span></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">PEDRA CHANTADA </span></b><span face="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilachá)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Este é un topónimo bastante frecuente, e indica un lugar onde hai ou houbo un marco, ás veces un prehistórico (un menhir), outras veces un marco, medieval ou máis moderno, limitador de territorios (por exemplo parroquias).</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PEDRALBA, A </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xove)<br />
De "Pedra Alba". Trátase dun topónimo frecuente en Galiza. </span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O
significado é transparente, "pedra branca". A forma "alba", fronte á actual común "branca", dá conta da antigüidade do topónimo.</span><br /><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PEDRIDE </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xove, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">A Rigueira, Morás)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O mesmo que "pedrido", </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">"sitio onde abundan as pedras pequenas". Cf. </span><a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=pedrido&tipo_busca=lema" style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">DdD</a><span face="" style="font-size: 18.6667px;">.</span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">O sufixo abundancial en -ide fronte aos máis comúns -edo e -ido, é frecuente nesta zona, onde atopamos sacide, teixide, mexilluíde, etc.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PEDRÓN</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilachá, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Sumoas -lugar da Aldea de Arriba)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Os dicionarios galegos inclúen "padrón" e "pedrón" como "Marco; poste de pedra alta e grosa que serve de indicador ou sinal" (cf. L . Carré, <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?lang=gl&pescuda=padr%C3%B3n&tipo_busca=lema#Carr%C3%A9Dicc.%203%C2%AA%201951">DdD</a>).</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Igual significado é recollido no portugués antigo "marco ou marcos de pedras altas que ainda hoje vemos nos antigos coutos" (cf. Viterbo, "Elucidário", 1798).</span><br />
<br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Para o apelativo "pedrón", Eladio Rodríguez indica que</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> "<i>llaman también así nuestros campesinos al menhir".</i></span></span><br />
<br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Aínda que puntualiza Filgueira Valverde en que</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> “<i>no siempre el topónimo indica un monumento prehistórico, puede tratarse de un miliario, de un hito liminar o sencillamente de una “piedra hita” natural”</i>. Cf. X. Filgueira Valverde e A. García Alén, 1977. "Inventario de monumentos megalíticos. .."</span></span><br />
<br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">En calquera caso, aluden a unha pedra singular, probablemente arqueolóxica, un marco, un menhir, un miliario. É análogo ao portugués pedrão o padrão, para os que Machado (DEP) dá a seguinte atestación do século XIV:</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> “<i>acharom sobre uũ pedram letras escritas dentro da pedra</i>”.</span></span><br />
<br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Por outro lado, o termo petronus está tamén rexistrado no latín tardío, e Du Cange dálle o significado de acervus lapidum 'morea de pedras' (cf. Du Cange. "Glossarium mediae et infimae latinitatis" aquí).</span><br />
<br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Finalmente, indicar que Corominas apunta a posibilidade de que algún deles remonte en realidade a un celtismo petronu, adxectivo formado sobre petru, que nas linguas celtas é o número "catro", en referencia a unha encrucillada ou xuntanza de catro camiños (cf. Corominas, DCECH, s.v. padrón).</span></span><br />
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PEIBARBA </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas -lugar da Aldea de Abaixo)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">De "Paio Barba", remitindo </span><span style="font-size: 14pt;">ao nome dun antigo posesor, con "Barba" como apelido.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></div></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PEILAO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás)</span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Probablemente "peilao" remite ao alcume dun antigo posesor. O termo "peilao" indica "palanquín, folgazán".</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PEIROÁ </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas -lugar da Aldea de Abaixo)<br />Talvez derivado de "pereiroá" (latín vulgar <i>pirariola</i> 'pequena pereira') ou similarmente </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">"pedreiroá" </span><span face="" style="font-size: 14pt;">(diminutivo de pedreira).</span><br /><span face="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, podemos tamén pensar que responde á evolución na pronuncia do nome dun antigo posesor, "Paio Eiroá".</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">Por outro lado, pode estar relacionado c'"O Peirón" rexistrado en Ourol.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PELAMIOS</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Canaledo)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">De "pelamio", lugar onde houbo curtidorías de pel. Cf. Cabeza Quiles "<i>Os nomes de lugar</i>".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Tamén pode vir referido á familia dun posesor que era curtidor.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PENA </span></b><span face=""><span style="font-size: 19px;"><b>DE </b></span></span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><b>CORVELLE</b></span></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A </span></b><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">(</span></span><span face="" style="font-size: 19.09px;">A Rigueira</span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">)</span></span><br /><span face=""><span style="font-size: 19px;">D</span><span style="font-size: 19.09px;">erivado de <i>Corvelli</i>, forma en xenitivo do nome dun antigo <span style="font-size: 18.6667px;">posesor </span><i>Corvellus</i>, nome de orixe latina.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19px;"><br /></span></span><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PENA </span></b><span face=""><span style="font-size: 19px;"><b>DA MOA</b></span></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><span face=""><span style="font-size: 19px;"> </span></span><span face="" style="font-size: 19px;">(O Monte -lugar de Gontar)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19px;">Unha "moa" é unha pedra redonda, tanto a que se usa de pedra de muíño como a que se usa para afiar. </span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19px;">Posiblemente referido a un penedo de forma de moa, redondo, ainda que descoñecemos o lugar concreto.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 19px;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PENA</span></b><span style="font-size: 19px;"><b> DOS FOLES</b> (</span><span style="font-size: 19px;">O Monte</span><span style="font-size: 19px;">)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 19px;">Ver "OS FOLES".</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PENA
HEDRADA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Topónimo transparente, remitindo a unha pena con edra.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">É unha alusión relativamente común, así temos unha "Pena Hedra" en <a href="https://toponimiaalfoz.blogspot.com/2014/03/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Alfoz</a>.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PENA PORONDADA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">A Rigueira, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">O Monte)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Este topónimo alude a unha pena pendurada, colgada.</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O termo "porondada" é o participio do verbo "porondar", variante da forma estándar pendurar (colgar). O verbo "pendurar" viría do latín vulgar <i>pendulare</i>, de <i>pendulus</i> 'colgante', ou ben derivado de <i>pendura</i>, do latín *<i>penditūra</i>, ambos os dous derivados de <i>pendere</i> 'colgar'.</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PENA QUE
TUMBA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira
-lugar dos Cortellos)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">
O significado podería ser o directo, de "tumbar".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Porén, tampouco é descartable unha
evolucion por "etimoloxía popular" a partir dun termo coa raíz
prerromana <i>*katt- </i>(para máis detalles, ver entrada do blog <a href="http://penadacataverna.blogspot.com.es/2013/04/pena-da-cataverna-as-negradas.html">Pena da Cataverna</a>).</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PENA ZOPA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas -lugar da Aldea de Arriba)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">
Orixe incerta.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Probablemente teña relación coa acepción do vervo
"zopar" de "volverse romo, ficar sen puntas ou arestas",
deste modo significaría "pena roma, sen aristas".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, o termo "zopo"
significa "torpe, zambo", mais non fica claro o encaixe desta
interpretación asociado a unha pena.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Finalmente, tampouco podemos descartar unha orixe nun termo prerromano, talvez relacionado co topónimo Zaipa (< <i>*Salappia </i>?) comentado no blog <a href="http://penadacataverna.blogspot.com.es/2014/01/zaipa-mirakhi.html">Pena da Cataverna</a>, que neste caso sería entón talvez un<i> *Saloppa</i>. ( > <i>*Saopa</i> > Zopa) de feito, a pronuncia é con "o" aberto).</span><br /><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PENARTEIRO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)<br />Composto de "Pena Arteiro", probablemente remitindo ao apelido ou alcume do antigo posesor do lugar.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Aínda que a forma "Arteiro" non aparece como apelido actualmente (cf. Cartografía dos Apelidos de Galicia, s.v.), si que figura na onomástica medieval galega. Está atestado por exemplo "Pedro Arteiro", alcalde de Viveiro en 1371 (cf. E. Cal, "Colección diplomática medieval do Arquivo da Catedral de Mondoñedo. Transcrición íntegra dos documentos". 1999).</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Indica Boullón Agrelo que o apelido derivaría dun alcume, a partir de "arte", no sentido medieval de 'fraude, engano'. Por outro lado, indica que tamén existiu o nome <i>Artario</i>, de orixe xermánica, mais neste caso e en moitos da onomástica medieval parece máis ben tratarse dun alcume (así atópase 1n 1388 "Petrus Suarit cognomento Artarius" no Tombo de Sobrado (cf. A. Boullón, 1999. "Antroponimia medieval galega (ss. VII-XII)"). </span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PENAS DO TORNO, AS</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (Xove)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Ver "O Torno".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b>PENIDO, O</b> (Sumoas)</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">Aparte do seu significado transparente de "abundancial de pena", o dicionario define "penido" como "cabezo, monte en forma cónica".</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div></span><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PENIDO CANDO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte -lugar de Loureiro</span><span face="" style="font-size: 14pt;">)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O significado é incerto, talvez "penido en forma de xota" (renovo de castaño), aínda que neste caso parece máis probábel que sexa "penido brillante", co termo "cando" como adxectivo, preservando o significado de "brillante", como no termo orixinario indoeuropeo.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">Un "cando", segundo o dicionario, é un "renovo grande do castaño" </span><span face="" style="font-size: 14pt;">(cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=alvar&tipo_busca=lema">DdD</a>). </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Segundo G. Navaza, o termo "cando" en xeral designa "póla seca", "vara para alumar", "pau queimado", "guizo, chamizo" </span><span face="" style="font-size: 14pt;">(cf. G. Navaza, 2006, "Fitotoponimia galega").</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> En canto á etimoloxía, é discutíbel; Navaza remítea a unha raíz indoeuropea <i>*(s)kand </i> 'resplandecer, brillar', 'lúa', como no lat. <i>candeo </i>"brillar", "arder" e os seus múltiples derivados, como "acender", "candela", entre outros. Partindo desta raíz postulouse un elemento céltico <i>*kando-</i>, e <i>kandanos</i>, do que derivaría o asturiano <i>cándano </i>e o galego "cando". </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">O Nomenclator rexistra en Galiza multitude de topónimos relacionados: Candaedo, Candaendo, a Canda, o Candal, Candaoso, Candaosa, etc. En Asturias, León e Zamora existen as formas correspondentes Cándano, Cándana, Candanal, etc.</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><o:p></o:p><b>PENOUZO, O</b> (Portocelo -lugar de Vilachá)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O topónimo "penouzo", é outro derivado de pena</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> co sufixo -ouzo, de orixe prerromana, que lle dá un certo matiz despectivo. É o mesmo caso de "pedrouzo", a partir de "pedra".</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Edelmiro Bascuas indica que este sufixo deriva de *-<i>auceu</i>, unha variante do</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">sufixo prerromano -<i>auko</i>, que sería abundancial.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>O PERNAL</b> (Xuances -lugar de Camba)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Este topónimo, correspondente a unha zona de prados, probablemente remita a un sintagma "O (lugar da fonte) pernal".</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Os topónimos "Fonte Pernal" son relativamente frecuentes na xeografía galega, e alén dela tamén en Asturias, Cantabria.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">No "Vocabulario del bable de occidente (1932), de B. Acevedo e M. Fernández, é definida unha "fonte pernal" como "fonte que non seca, perenal".</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Tamén Abelardo Moralejo interpretou igualmente Fompernal de Triacastela e "Fonte Pernal" de Noia, como derivados do latín <i>perennis</i> 'perenne', no senso de "que non seca" (cf. p. 106 de A. Moralejo, 1977. "Toponimia gallega y leonesa").</span><br /><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b>PICOUTO</b> (Xuances -lugar do Cruceiro)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;">Formado polo sintagma "Pico Outo", onde "outo" é a antiga forma do adxectivo alto, que quedou "fosilizado" na toponimia. Remite por tanto a un pico orográfico elevado.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><br /></span></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b>PIMPÍN</b> (Xuances)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">Remite a unha fonte de pouco caudal, </span></span><span face="" style="font-size: 19.09px;">que</span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;"> "pinga", polo cal se costuma pór unha "pimpela" pola que disc</span></span><span face="" style="font-size: 19.09px;">orre o fío de auga. Este termo ten</span><span style="font-size: 19.09px;"> probablemente una orixe onomatopeica.</span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="GL" style="font-size: 14pt;">O feito de haber </span><span face="" style="font-size: 14pt;">lugares ou fontes "Pimpín" nas Ribeiras do Sor, en <a href="http://toponimiamanon.blogspot.com.es/2014/02/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html" style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">Mañón</a>, en Celeiro, nas Negradas, etc, parece confirmar esta hipótese.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">Adicionalmente ao galego "pimpela", tamén se rexistra </span><span style="font-size: 14pt;"> o asturiano </span><i style="font-size: 14pt;">pimpana </i><span style="font-size: 14pt;">'fonte que mana gota a gota' (=que pinga). Cf. </span><a href="http://www.espeleoastur.as/toponimia/Topkarst.htm" style="font-size: 14pt;"><span color="">aquí</span></a><span style="font-size: 14pt;">.</span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PINGUELA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás -lugar da Aldea de Arriba, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Xuances -lugar de Reboredo)</span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">O termo "pinguela" vén de "pingar", "caer a auga ou o líquido", derivado do latín tardío *<i>pendicare</i> 'estar colgado ou inclinado'.</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Pinguela significa o </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">mesmo que "pimpela",</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">"Fío de auga que mana dunha rocha", e tamén "Cano por onde verte auga unha fonte".</span><br />
<span style="font-size: 18.6667px;"><span face=""></span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">É un topónimo relativamente frecuente, por exemplo nos concellos veciños de Cervo e <a href="https://toponimiaalfoz.blogspot.com/2014/03/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Alfoz</a>.</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;"><br /></span>
<span face="" style="font-size: 18.6667px;"><b>PIÑEIRO, O</b> (Portocelo, A Rigueira, Sumoas -lugar da Aldea de Arriba)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O topónimo Piñeiro remite á existencia dunha árbore deste nome.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Tanto nestes casos como en xeral na toponimia, é frecuente atopar este nome en singular, o cal pode aludir a un piñeiro illado que constituía unha referencia no territorio, nalgúns casos como linde.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span></span></span><span style="font-size: 18.6667px;">Tal como indica Gonzalo Navaza, resulta curioso o feito de ser moito máis frecuente como topónimo a forma simple, Piñeiro, que as formas en plural, Piñeiros, ou as colectivas,. Parece ser que a explicación é que esta árbore se estendeu tardiamente en Galiza, sobre todo desde o século XVIII, e que ata entón xeralmente eran exemplares illados.</span><br /><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b><br /></b></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>PLANTÍO, O</b> (</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">A Rigueira -lugar de Canaledo, </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">A Rigueira -lugar de Veiga, </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Lago, Morás, Xuances</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>PLANTÍOS, OS</b> (</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Lago -lugar da Barxa, </span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Sumoas -lugar da Aldea de Arriba)</span></span><br /><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: medium;">Este topónimo, rexistrado na maior parte dos concellos, refire en xeral a un abundancial de plantas. Probablemente moitos dos topónimos "Plantío" remitan a "Plantíos Reais", que tiñan o obxectivo de prover madeira aos estaleiros da Armada. Probablemente fanreferencia ás Ordenanzas Reais (e.g. a de 1748 de Fernando IV), que impuxeron a reserva en cada concello dun espazo para plantío de árbores. Indica Carlos Breixo a constancia da existencia dos Plantíos Reais en Galiza a partir do reinado de Filipe II. As árbores que se plantaban nesta zona eran dous tipos de carballos, freixos, e nogueiras. Cada veciño da freguesía na que había un Plantío Real tiña a obriga de plantar un número determinado de árbores e coidalas durante uns vinte e cinco anos (cf. C. Breixo, "A vila das Pontes no catastro do Marqués de Ensenada" in Hume n. 8). Os Plantíos Reais desapareceron como tales no século XIX, ao ser vendidos por non se usaren xa para os buques da Armada.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: medium;">Igual interpretación, de referencia a ordenanzas reais, fai Pascual Riesco (cf. P. Riesco. "Paisaje y territorio en la toponimia menor de un pueblo sayagués: Escuadro").</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: medium;">Neste sentido, é interesante a acepción de ‘terreo de castiñeiros’, que recolle Marqués Valea na zona de Trabada (cf. X. Marqués, 2004. "A toponimia de Trabada"). </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: medium;">Por outro lado, Navaza dálle unha acepción xeral, de "lugar onde se plantaron vexetais recentemente" (cf. G. Navaza, 2006. "Fitotoponimia galega").</span></div></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">POLEIROS, OS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar do Torrillón)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O termo "poleiro" significa "galiñeiro", "pau no galiñeiro onde se pousan as galiñas". </span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Podería ter sido un alcume familiar, tal como ocorre en moitos topónimos en plural destas características, indicando por tanto a antiga pertenza á familia dese alcume.</span><br />
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PONTE DA TRONCA </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago -lugar de Regosangüento)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Posiblemente indicando unha "pontiga" (ponte pequena) de madeira apoiada nun ou varios troncos grandes. Aínda que o termo "tronca" non aparece no dicionario, o feminino actúa de aumentativo, tal como o caso de "sacho"/"sacha".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">No Dicionario de Madoz (1845-1850) é frecuente a alusión a pontes feitas de troncos. Por exemplo, na entrada correspondente a Avedillo:</span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;"> "le cruzan [a un arroio] 2 estrechos pontones de maderos, que solo sirven para el paso de las personas".</i></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Existe tamén un lugar chamado "Por da Tronca" nas Ribeiras do Sor (<a href="http://toponimiamanon.blogspot.com.es/2014/02/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html" style="font-size: 18.6667px;">Mañón</a>).</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span>
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PONTE DO CARRO</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira)</span><br />
<span face="" style="font-size: 19px;">Alusión a unha ponte de dimensión suficient para permitir o paso dun "carro".</span><br />
<div>
<span face="" style="font-size: 19px;"><br /></span></div>
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>PONTE DO PORTO DE ABAIXO</b> (Xuances -lugar de Camba)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Topónimo transparente, referido á existencia dunha ponte nun "porto" de río. Ou sexa, antes da existencia da ponte xa se usaba o lugar como vao, por onde cruzar o río.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">En efecto, os dicionarios de galego rexistran as tres acepcións de porto, tanto a de "porto de mar" como a de "vao no río, sitio por onde se pode atravesar" e a de garganta por onde se atravesa un monte.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Por outra banda, é interesante reparar que Ferreira Priegue vencella os Portos con postos nos que se cobraba un <i>portus</i>, unha pasaxe, imposto ao tráfico de mercadorías : "<i>En el imperio romano un portus era un puesto fiscal donde se pagaban impuestos de circulación y tráfico de mercancías (portorium) de tipo de los posteriores peajes y portazgos</i>". Cf. E. Ferreira 1988. "<i>Los caminos medievales de Galicia</i>". Ourense 1988.</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PORRIDE </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira)<br />Posiblemente o mesmo que "porrido". Aparece atestado no ano 877 como "<i>rego de Porrito</i>" (cf. p.77 de E. Cal, <i>“De Viveiro en la Edad Media”, in "Estudios Mindonienses"</i>, núm. 7, 1991), probabelmente aludindo ao rego que pasa preto deste monte.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O termo "porride" tería o mesmo significado que "porral": "recuncho de terreo no que se sementan allos ou outras plantas para despois trasplantalas." Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=porral&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><br />
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"><br /></span></b>
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PORTOCELO</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(</span><span face="" style="font-size: 14pt;">Portocelo)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><o:p></o:p>Este lugar a</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">parece atestado nun documento de </span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">1485 como "</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Portezelo</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">":</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> <i>"las dichas feligresias de Fozdouro et Burela et Lieyro et Portezelo et Çelero .." </i> - cf. E. Cal. "Colección diplomática medieval do Arquivo da Catedral de Mondoñedo".</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Trátase dun nome transparente, aludindo a un pequeno porto. O nome provén do diminutivo de <i>portus</i> mediante o sufixo -<i>cellu</i>, o mesmo sufixo que figura en topónimos como </span></span><span style="font-size: 18.6667px;">Montecelo (de monte), Ponticela (de ponte), etc. Xa que logo, é sinónimo de "portociño" e de "Portiño", coa única diferenza que o sufixo -(c)elo, é a forma máis antiga, pois este formato de diminutivo so estivo en uso ata a Alta Idade Media.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<span face=""><span style="font-size: 19px;"><b style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PRADA</span></b></span></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19px;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Topónimo que remite a un conxunto de prados. Deriva do latín <i>prata</i>, plural de <i>pratum</i> 'prado'.</span></span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19px;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></span></span></div>
<span face=""><span style="font-size: 19px;"><b style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PRADO DA MOA</span></b></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Vilela)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19px;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Unha "moa" é unha pedra redonda, tanto a que se usa de pedra de muíño como a que se usa para afiar. Posiblemente referido a un penedo de forma de moa, redondo, ainda que descoñecemos o lugar concreto.</span></span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 19px;"><b>PREGUIZA, A</b> (Sumoas -lugar da Aldea de Abaixo)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19px;">Poderíamos interpretar "preguiza" no sentido do apelativo que os dicionarios definen como " Falta de vontade para traballar".</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19px;">No entanto, é interesante notar a relativa frecuencia de topónimos "Preguiza" e relacionados na toponimia galega. É verdade o valor na cultura tradicional galega que lle é dado ao traballo. Pero aída así, debería ser un topónimo extraordinariamente raro se se tratase do sentido indicado pola voz común "preguiza".</span></span><br /><span face=""><span style="font-size: 19px;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">O filólogo J. A. Palacio interpreta os topónimos como en alusión a unha terra que tarda en dar os seus froitos' (como contraria a temperá), debido á súa má calidade (cf. J. A. Palacio, 1981. "Toponimia de Pantón").</div>Por outro lado, esta explicación non cobre os casos dos topónimos como Preguizal e Preguecido. </span></span><span style="font-size: 19px;">Cabeza Quiles indica para o caso d"O Preguecido" da Estrada, que o profesor G. Navaza relaciona este topónimo estradense coa árbore chamada "pigarceira", tipo de pereira que dá peras "pigarzas". Sería, pois, O Preguecido un abundancial en -ido (< -ētu) desta árbore froiteira (c.f F. Cabeza, "Toponimia da Estrada").</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 19px;">O Padre Sarmiento xa falaba dela:</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 19px;"> </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19px;">“Pigarza. Pera que comí muy gustosa, entre la bergamota y don guindo. Selecta”</i><br />
<span face=""><span style="font-size: 19px;">Outros fitotopónimos galegos que tamén serían referidos a antigos grupos ou concentracións de pigarceiras son O Preguizal (Calvos de Randín), O Prigazal (A Gudiña).</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19px;">Considerando todo o anterior, podemos pensar que moitos dos topónimos "Preguiza" evolucionasen desde "Pirguiza" por mera atracción pseudo-etimolóxica do termo común "preguiza". </span></span><span face=""><span style="font-size: 19px;"><br /></span></span>
<span face="" style="font-size: 19px;">En resumo, queda pois unha alternativa fundamentada pola que todos ou parte dos topónimos "A Preguiza" se referirían a unha "pereira preguiza".</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PUMAREGA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xove, Sumoas, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Portocelo -lugar de Vilapol)</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">
O mesmo que "pumar", finca plantada de maciñeiras/mazairas, pereiras ou similares.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PUNTA ARGONTE</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás)</span></div>
<span face="" style="font-size: 14pt;">O termo "Argonte" é moi probablemente de orixe prerromana, relacionado coa hidronimia paleoeuropea.</span><br />
<div class="MsoNormal" style="-webkit-text-stroke-width: 0px; color: black; font-family: "times new roman"; font-size: medium; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; margin-bottom: 0pt; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<div style="margin: 0px;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Para a orixe concreta de "Argonte", podería derivar dunha forma <i>*ar-gh-</i>, derivada da raíz indoeuropea <i>*er-</i> 'moverse', ou ben dunha forma <i>*arg-u-nt-</i>, </span><span face="" style="font-size: 19px; font-style: normal;">da raíz indoeuropea </span><span face="" style="font-size: 19px;"><i>*arg-</i></span><span face="" style="font-size: 19px; font-style: normal;"> 'branco'. En calquera dos dous casos, o feito importante é a presenza dun topónimo indoeuropeo prerromano, probablemente pre-celta.</span></div><div style="font-style: normal; margin: 0px;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">PUNTA DE RONCADOIRO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo)<br />O termo "roncadoiro" ten relación co son producido polo mar e polo vento.</span></div>
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"></span>
<br />
<div style="margin: 0px;">
<span face=""><span style="font-size: 19px;"></span></span></div>
</div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PUNTA
GALIÑO, A </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O termo "galiño"
está neste caso relacionado con "formacións rochosas"</span><span face="" style="font-size: 14pt;">. P</span><span face="" style="font-size: 19.0909px;">roviría do tema prerromano <i>*kal(l)- </i>'rocha'. Ver blog <a href="http://penadacataverna.blogspot.com.es/2014/11/a-moura-dos-gallos.html">A Pena da Cataverna</a> para máis detalles.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">PUNTA
MEXILLUIDE, A </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo)</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">O termo
"mexilluíde", </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">o mesmo que "mexilluído", alude a un "lugar no que </span><span face="" style="font-size: 14pt;">abundan os
mexillóns."</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">O sufixo abundancial en -ide fronte aos máis comúns -edo e -ido, é frecuente nesta zona, onde atopamos sacide, pedride, etc.</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">RAMIL </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Pradovello)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">De <i>*(uilla) Ranamiri</i>, forma en xenitivo de <i>Ranamirus</i>, nome do antigo posesor da <i>uilla</i> altomedieval (granxa, casal, explotación agrícola) que tería habido neste lugar. É un nome de orixe xermánica.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><b>RANDEA, A</b> (</span><span style="font-size: 18.6667px;">A Rigueira</span><span style="font-size: 18.6667px;">)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Interesante topónimo que nos deixa testemuño do lugar no que se practicaba ese xogo. No dicionario Estraviz véndefinido como "Corda, rede ou galha verde de uma árvore, entretecida e sujeita polos extremos a dous pontos fixos, formando como uma espécie de assento para poder bambear-se". Consérvase o mesmo topónimo noutros lugares, como en Foz, en Cervo. Alfoz. Tamén o recolleu e interpretou deste modo J. A. Palacio (cf. J. A. Palacio, 1981. "Toponimia de Pantón").</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">REBOIR</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">A </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilachá)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Do latín vulgar <i>roboria</i>, "carballo".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Este apelativo quedou fosilizada na toponimia e non se conservou no galego actual, excepto no caso de "rebolo", carballo que ten nas follas unha pubescencia branca, e tamén os carballos novos.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">No dicionario de Aguirre "reboira" figura como ‘rebolta’ (camiño de volta, o máis longo).</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">REBOLAD</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">A</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Ventoselle)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Aínda que o dicionarios de galego rexistran "rebolada" como "golpe de rebolo", "acción de rebolar", no caso destes topónimos virá do latín tardío <i>roburata</i>, "bosque de carballos", "arboreda". </span><span face="" style="font-size: 14pt;">O </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">portugués</span><span face="" style="font-size: 19.09px;"> actual conserva para "rebolada" e</span><span face="" style="font-size: 14pt;">ste significado de "grupo de árbores" (cf. <a href="http://www.priberam.pt/dlpo/rebolada">priberam</a>).</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">A orixe destes topónimos está directamente relacionada co latín vulgar </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">roboria</i><span face="" style="font-size: 14pt;"> 'carballo'.</span><br /><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">REBOREDO </span></b><span face="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><span style="font-size: 18.6667px;">Este lugar está atestado como "Revoredo" no Catastro de Ensenada para Xuances (1752)</span><span style="font-size: 18.6667px;"> ao indicar os límites da freguesía.</span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><span style="font-size: 18.6667px;">Este lugar de Reboredo constituía un "Partido" á parte, pois ao igual que Viveiro era de Señorío Real, cousa que non ocorría co restante de Xuances.</span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O significado de "reboredo" é o mesmo que "carballeda", "carballeira". A orixe é no latín <i>robur </i>'carballo', co sufixo abundancial -edo.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><b>REBORDELOS </b>(</span></span><span face="" style="font-size: 19.09px;">Xuances</span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;">Posiblemente, de "Reboredelos", diminutivo de "reboredo". Indicaría, por tanto, unha pequena carballeira. Cf. p. 1257, N. Ares, "<i>Estudos de toponimia galega</i>". Vol II. 2011.</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">RECONCO, O </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Vila)<br />O termo "reconco" designa un "meandro" dun río. Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=reconco&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<span face="" style="font-size: 14pt;"></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>REGA</b></span></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> (</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">A Rigueira -lugar de Vilela, O Monte, Xuances</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O termo "rega", ademais da acepción evidente de "regadura, o acto de regar", ten outras varias acepcións, a maioría relacionadas con regatos e os vales ou cárcavas polas que discorren, así como por extensión a de "terreo pantanoso".</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Tamén é definida como "angostura formada pola unión das faldas de dúas montañas, que costuma ser cauce dun rego, </span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">É xeralmente admitida unha orixe pre-romana, dunha raíz "paleoeuropea" <i>*rek-</i>. Para unha análise etimolóxica ampla de "rego", cf. E. Bascuas</span></span><span face="" style="font-size: 19.09px;">, "</span><span face="" style="font-size: 19.09px;"><i>VERBA</i>", 2000 (</span><a href="https://www.google.es/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=12&cad=rja&ved=0CDwQFjABOAo&url=http%3A%2F%2Fdspace.usc.es%2Fbitstream%2F10347%2F3341%2F1%2Fpg_361-380_verba27.pdf&ei=mhF0UfHyDavY7Ab844CIAQ&usg=AFQjCNG3Al0cgiG6xU1uiQCOaf-jKkRfyg&sig2=MmhQ91eJBSvprOHpYba8jA" style="font-family: verdana, sans-serif;">aquí</a><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">).</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></div>
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">REGAENGA, A </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Herdade ou terra pertenecente ao rei, á
coroa ou que está suxeita ao pago dun foro</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> ou canon </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">por lle ter pertencido. Cf. <a href="http://www.dicionarioglobal.com/portugues/165810-regaengo">aquí</a>.</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O Nomenclator rexistra tamén un Reguengo na Rigueira, coa mesma orixe e significado.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">REGATEIRA, A</span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> (</span><span face="" style="font-size: 19.09px;">O Monte -lugar das Cancelas, </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">O Monte -lugar do Soutevello</span><span face="" style="font-size: 14pt;">)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Aínda que non rexistrado nos dicionarios con esta acepción, o topónimo "regateira" refire a "regata" ou conxunto de "regatas", como sinónimo de "escorrentía", nun senso máis difuso que regato.</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Os dicionarios definen "regata" como "valgada", tanto na acepción de "espazo entre dous montes" como na de "regueiro pequeno". C</span><span face="" style="font-size: 14pt;">f. </span><a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=regata&tipo_busca=lema&comodins=s" style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">DdD</a><span face="" style="font-size: 14pt;">.</span><br />
<div>
<span face="" style="font-size: 14pt;">A etimoloxía é común coa de "rego", para o que se lle asigna unha orixe n</span><span face="" style="font-size: 19.09px;">a forma prerromana </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19.09px;">*rek-</i><span face="" style="font-size: 19.09px;"> </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">(cf. </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">E. Bascuas, "</span><span face="" style="font-size: 19.09px;"><i>VERBA</i>", 2000). O topónimo "regata" v</span><span face="" style="font-size: 19.09px;">iría, por tanto, dunha forma </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19.09px;">*rekatta</i><span face="" style="font-size: 19.09px;">, co sufixo prerromano</span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19.09px;"> -atta</i><span face="" style="font-size: 19.09px;">.</span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">REGO DA VARA</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de San Cristovo</span><span face="" style="font-size: 14pt;">)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Ver "A Vara".</span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><br /></span></span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">REGO DE BREA </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilachá)<br />De "rego de vrea". O dicionario define "vrea" ou "verea" como "camiño, senda".</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span><b style="font-size: 18.6667px;">REGO DE VELLÓN </b><span style="font-size: 18.6667px;">(Xuances)</span></span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O topónimo "Vellón" é relativamente frecunte na hidronimia, ao nomear regatos. P</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">odemos interpretalo como de orixe paleoeuropea, dun tema <i>*wel(l)y- </i>derivado da raíz indoeuropea *<i>well</i>- ‘facer xirar’, estudada por Bascuas (cf. E. Bascuas, 1999. "<i>Ulla, Veleia y otros derivados de la raíz indoeuropea *well- ‘hacer girar’</i>", in Veleia 16). </span></span><br />
<span style="font-size: 18.6667px;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"></span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">A terminación -ón reforzaría esta orixe paleoeuropea: xa indica Bascuas (e outros autores) a súa frecuencia na toponimia prerromana, con pares como Vara/Varone, Sala/Salón, Avia/Avión, Urbia/Urbión. (cf. e.g. p. 26 de E. Bascuas, 2006. "<i>Hidronimia y léxico de origen paleoeuropeo en Galicia</i>").</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><b style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">REGO D</span></b><b>OS GATOS</b></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19.09px;"> </b><span face="" style="font-size: 19.09px;">(Xuances)</span><br /><span style="font-size: 19.09px;">Probablemente sexa alusión expresiva ao cativo que é o rego, que o saltan os </span><span style="font-size: 19.09px;">gatos.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 19.09px;">Podería remitir a gatos monteses, mais é improbable, dada a cantidade de regos que aluden aos gatos, tal como outro REGO DOS GATOS en Vieiro (Viveiro) e en Muras, ou o REGO DO GATO en Cordido (Foz).</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><br /></span></span></div>
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><b style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">REGO D</span></b><b>OS MOSQUEIROS</b></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19.09px;"> </b><span face="" style="font-size: 19.09px;">(O Monte -lugar de Penas Agudas)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;">O termo "mosqueiro", do latín <i>muscarium</i>, referiría á abundancia de insectos que fan "moscar" o gado. Así o dicionario de Carré Alvarellos defíneo como 'lugar onde abundan as moscas' (cf. L. Carré, 1928-1931 - <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=mosqueiro&tipo_busca=lema&comodins=s">DdD</a>). </span></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;">Tamén podería indicar o contrario; así xa fora do territorio galego atopamos nos dialectos navarro-aragoneses "<i>mosquera</i>" '<i>paraje con arboledo o matorrales altos donde sestea el ganado</i>' (cf. J. A. Frago, <i>"Toponimia navarro-aragonesa del Ebro (V)" in "Archivo de filologia aragonesa XXXVIII"</i>).</span></span><br />
<div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">REGODOLA </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilachá)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Este </span><span style="font-size: 18.6667px;">topónimo, </span><span style="font-size: 18.6667px;">localizado </span><span style="font-size: 18.6667px;">nunha zona de prados, d</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">eriva do </span><span face="" style="font-size: 14pt;">composto </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span><span face="" style="font-size: 14pt;">"Rego de Ola".</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">A voz "ola" é definida en galego como "remuíño que fai a auga dun río". É unha voz de orixe prerromana, *<i>wulla</i>, formada a partir da raíz indoeuropea <i>*wel-</i> "remuíño, xirar". - Cf. E. Bascuas (2000): </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><span style="font-size: 18.6667px;"><i>Ulla, Veleia y otros derivados de la Raíz indoeuropea wel- "hacer girar".</i></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Indicaría orixinariamente, xa que logo, un "rego no que hai un remuíño" ou algo similar.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">Está atestado en 1753 outro "Rego de Ola" en Mosende (O Vicedo), no Catastro de Ensenada para esa freguesía.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><b style="font-size: medium;"><span face="" style="font-size: 14pt;">REGOSANGÜENTO</span></b><b style="font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(</span><span face="" style="font-size: 14pt;">A Rigueira -lugar de Regosangüento)</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">O sintagma "rego sangüento" é unha alusión transparente á cor das augas, probablemente por seren ferruxinosas, da cor do sangue.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">O topónimo está atestado no 1752 como "Rego Sangoento" no Catastro de Ensenada da freguesía de Xove, como unha linde desta freguesía.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">REGUENGO, O </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Pazos)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Herdade ou terra pertenecente ao rei, á coroa ou que está suxeita ao pago dun foro ou canon por terlle pertencido. Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=reguengo&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">O nome provén </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">do latín tardío <i>regalengum</i>, no sentido adjetivo </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">de real, pertencente a</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">o rei, patrimonio do rei. </span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Como arcaísmo, significa “terra que por </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">conquista ou confiscación era incorporada </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">ao patrimonio real” ou tamén “foros, dereitos </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">que, recaendo en certas terras, pertencían á</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> Coroa” (c</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">f. </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">p. 452, </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">"</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><i>Grande Dicionário da Língua </i></span></span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">Portuguesa</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;">").</span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">O Nomenclator rexistra tamén unha Regaenga en Morás, coa mesma orixe e significado.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">REQUEIXO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (A Rigueira -lugar de San Vicente)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O dicionario define "requeixo" como "baixada dun monte en declive para un vale" </span><span face="" style="font-size: 14pt;">(cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=requeixo&tipo_busca=lema">DdD</a>)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> ou tamén lugar apartado, nun recanto. </span><span style="font-size: 18.6667px;">Rivas Quintas especifica que é a zona 'parte inferior do monte, ao pé do vale' (cf. E. Rivas, 2007. "Natureza, Toponimia e fala").</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Estes topónimos, frecuentes na toponimia galega e moitos xa atestados na Idade Media, aluden polo xeral a recunchos ou recantos no terreo, por veces xerados por ángulos do río e outras veces remitindo a pregas e entalladuras montañosas.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">No galego das Médulas (León) aínda se conserva viva esta voz, co significado de ‘Terreo resgardado; quebra do terreo; vagoada pendente e resgardada’ (cf. F. Bello, "Lexico, literatura y tradición oral en el entorno de las Médulas").</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Segundo E. Bascuas (cf. VERBA, 2000), viría da forma prerromana *rek-, presente en palabras como "rego" (con "e" aberto), e do sufixo -asio, presente en topónimos como "Arteixo".</span></div>
<span face="" style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">RESTREBA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de San Cristovo)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><b style="font-size: medium;"><span face="" style="font-size: 14pt;">RESTREBÍOS </span></b><span face="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Pradovello)</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">As "restrebas" (do latín <i>restipula</i>) son as couces das pallas ou canas de cereal que quedan presas á terra despois da sega. Sinónimo de restreba é "restrollo" en galego (restrolho en portugués). En portugués existe co mesmo significado e mesma orixe "resteva".</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">En canto a "Restrebío", remite a un lugar con restrebas.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">A motivación destes topónimos puido ser a de indicar que se acostumaba plantar cereal neles, e deixalos coas restrebas, en barbeito. Despois, as restrebas arábanse e plantábase outra cousa, quer millo, patacas, etc.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">No Séc. XVIII indícanos Martín Sarmiento que a resteba aludía á segunda sementeira: "en Pontevedra, despois de coller o trigo ou centeo, árase e seméntase o millo ou o millo miúdo ou o paínzo ou outro fruto na mesma terra". </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><b>REVOLTA</b></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;"> </b><span face="" style="font-size: 14pt;">(O Monte)</span></div></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O termo
"revolta" refire a unha curva de río (cf. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=revolta&tipo_busca=lema&acentos=n">DdD</a></span><span face="" style="font-size: 14pt;">). Tamén ten esta acepción en
portugués. Cf. <a href="http://www.priberam.pt/dlpo/default.aspx?pal=revolta">Priberam</a>. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">RIGUEIRA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (A Rigueira)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O termo "rigueira", ou "regueira", é definido nos dicionarios de galego como "canle por onde baixa un rego de auga" (cf. <a href="http://academia.gal/dicionario/-/termo/busca/regueira">RAG</a>), normalmente tendo o matiz de 'lugar en encosta' (cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=REGUEIRA&tipo_busca=lema">DdD</a>).</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O peche do "e" en "i" é usual no galego diante de sílaba "ei", como é este o caso.</span></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">ROBALEIRA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilachá)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O nome deste cantil tén un significado transparente: lugar onde abundan as robalizas, p</span><span face="" style="font-size: 19.09px;">eixe mariño </span><span face=""><span style="font-size: 19.09px;">da orde dos perciformes (<i>dicentrarchus labrax</i>).</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 19.09px;">É frecuente a referencia a peixes na toponimia costeira, así temos a punta "Besugueira" en Burela, a foz do "Pozo dos Monxes" en Cervo, a "Punta dos Monxes" no Vicedo, </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">a "Punta dos Mógaro" en Nois, "Punta de Anguieira" en San Cosme, etc.</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><br /></span></span>
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><b>ROCHA, A</b> (Xove)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><b>ROCHA, A</b> (Sumoas)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><b>ROCHA GRANDE, A</b> (O Monte -lugar de Vilariño)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;">Topónimo transparente. Tanto "rocha" como "roca" son sinónimos de "penedo". É interesante ver como a toponimia testemuña o uso do apelativo "rocha", que parece ter pouco uso na fala actual da comarca, en canto que son frecuentes na toponimia.</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 19.09px;"><span style="font-size: 18.6667px;">O topónimo "A Rocha" está atestado no 1752 no Catastro de Ensenada da freguesía de Xove, ao referir á existencia dun muíño nese lugar.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">RODEIRA</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Topónimo que remite a un camiño aberto ao paso de carros. Cf. DdD.</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt; text-indent: 0px;">
<div style="margin: 0px;">
<div class="MsoNormal" style="color: black; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">ROLADOIRO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar de Toimil)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Indicaría o sitio onde se rolan ou arrolan cousas.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="color: black; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O sufixo -doiro xeralmente indica lugar onde se realiza unha certa acción. A acción sería "rolar" ("dar voltas sobre si mesmo"), ou ben de "arrolar" ("botarse polo chan dando voltas", "mecer")</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="color: black; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<br /></div><div class="MsoNormal" style="color: black; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">ROMAOS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago</span><span face="" style="font-size: 14pt;">)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Debe remitir a un antigo posesor do lugar, que sería oriúndo de San Román de Vilaestrofe. O topónimo indícanos ademais o feito de que a forma tradicional era San Romao e que </span><span style="font-size: 18.6667px;">o paso </span><span style="font-size: 18.6667px;">a San Román foi relativamente recente, o mesmo que ocorreu para o caso de San Román do Vale (O Vicedo).</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></div></div></div>
<div class="MsoNormal" style="color: black; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">ROMEO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Sumoas -lugar da Aldea de Arriba, A Rigueira -lugar dos Cortellos)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Debe remitir </span><span style="font-size: 18.6667px;">ao apelido dun antigo posesor do lugar. </span><span style="font-size: 18.6667px;">O alcume Romeu xa está atestado no séc. XII (".. <i>ego Pelagius Petri<span style="white-space: pre;"> </span></i></span><span style="font-size: 18.6667px;"><i>cognomento Romeu </i>.." 1196 CODOLGA). O apelido ten certa frecuencia no veciño concello de Viveiro, polo que a puido ter antigamente neste concello tamén.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Alternativamente, poderíamos especular en que alude</span><span style="font-size: 18.6667px;"> </span><span style="font-size: 18.6667px;">á orixe dun antigo posesor do lugar, </span><span style="font-size: 18.6667px;">d</span><span style="font-size: 18.6667px;">a freguesía d</span><span style="font-size: 18.6667px;">e San Román de Vilaestrofe (</span><span style="font-size: 18.6667px;">Cervo)</span><span style="font-size: 18.6667px;">.</span><span style="font-size: 18.6667px;"> Inclusive o apelido Romeo tamén pode ter a orixe nun individuo oriúndo desa freguesía, dado que o apelido se distribúe case exclusivamente no veciño Viveiro.</span></div><div><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></div><span style="font-size: 18.6667px;"></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Canto á orixe deste apelido, tamén poderíamos interpretalo como o adxectivo "romeu", "peregrino", orixinariamente peregrino que vai a Roma, mais xa na Idade Media, peregrino a Santiago.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b style="color: black; letter-spacing: normal; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">RONCADOIRO </span></b><span face="" lang="" style="color: black; font-size: 14pt; letter-spacing: normal; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">(O Monte)<br />Indicación do son producido, ben polo mar ou ben polo vento.</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>ROZÓN, O </b>(O Monte, </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">O Monte -lugar de Loureiro</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Aumentativo de "roza". </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">O termo "roza", do latín <i>ruptia</i>, refire a un "(monte da) roza", monte que é rozado e cavado para o cultivo de cereal, en particular o trigo ou o centeo".</span></div>
<div class="MsoNormal" style="color: black; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="color: black; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">RUBÁS</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Os topónimos "Rubiás", "Roibás" e "Rubás" teñen orixe controversa, posiblemente distintas orixes segundo o caso.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">En xeral, é interpretado como "(terras) rubás", "terras de cor ruba" ("roiba", "vermella"), en oposición ás terras negras. Posibelmente indique terras barrentas, ou ben terras ferruxinosas, incluso hai quen o atrubúe á cor da flor da queiroga (as queirogas teñen unha floración abundantísima, visible desde lonxe; os montes tornábanse vermellos cando florecía a queiroga en setembro). Tendo en conta a existencia dos topónimos "Rubal", así como do apelido, coidamos que esta é a interpretación máis probable .</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Alternativamente, está atestado o topónimo medieval <i>Rubianes</i>, que Boullón Agrelo interpreta como antropotopónimo, a partir do nome latino <i>Rubianus </i>(Cf. A. Boullón, 1999. "<i>Antroponimia medieval galega (ss. VII-XII)</i>"). </span></span><br />
<span style="font-size: 18.6667px;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"></span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Alternativamente, Joseph Piel relaciona "rubiña" co verbo "rubir" ("subir"), derivándoos do latín <i>rupes</i> "rocha".</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Alternativamente, neste caso concreto, tamén podemos interpretar este topónimo como orixinado en </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">"terras dos Rubás", con Rubás</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> indicando terras pertencentes a unha familia co apelido "Rubal". </span></div>
<div style="color: black; letter-spacing: normal; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div style="color: black; letter-spacing: normal; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="color: black; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">RUBAL, O </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Vila)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Os topónimos Rubial, Roibal e Rubal remiten a unha</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> "(terra) rubal", "terra de cor ruba" ("roiba", "vermella"), en oposición ás terras negras. Posibelmente indique terras barrentas, ou ben terras ferruxinosas.</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, neste caso podería vir de "(terras) do Rubal", indicando o apelido dun antigo posesor do terreo.</span><br />
<br /></div>
</div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">RUBALEIRA, A </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Se reparamos na situación do lugar, a rentes da "Punta da Rubaleira", caracteriza unha punta costeira onde abundarían as robalizas ou os robalos, propicia para a súa pesca. En efecto, sería análogo aos casos de "Punta da Anguieira", "Punta dos Mógaros", "Punta dos Monxes", e outras moitas da costa galega.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">RULÁN </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar de Pereiraboa)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Tpoónimo que remite ao antigo posesor do lugar. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Podería ser Rolán o apelido dese posesor, ou talvez o nome. Rolán alude ao lendario cabaleiro. Di Rosario Soto "</span><span style="font-size: 18.6667px;">En Galicia Rolán ou Roldán chegou a ser máis coñecido ca o Cide. Un auténtico heroe xerador de mitos e relatos épicos desde Roncesvales ata Santiago" (cf. R. Soto, 2018. "Alcumes e sobrenomes medievais en Galicia").</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Alternamente, o nome de posesor podería provir de máis antigo, dun <i>(uilla)</i> <i>Rullani</i>, xenitivo de <i>Rullanus</i>, nome de orixe latina, que marcaría a antiga presenza dunha <i>uilla</i> altomedieval (granxa, casal).</span><br />
<div>
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">RUBIÑA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Diminutivo do adxectivo "ruba", indicando a cor da terra. Ver "RUBAL" para máis detalles.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">SABIÑELA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira)</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">
Posiblemente de diminutivo de "Sabiña", nome persoal. Tamén pode vir de "Sangüiñela", caracterizando a cor das terras ou dun regato ferruxinoso, ver "REGOSANGÜENTO" para máis detalles. </span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">SACIDO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilachá, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Portocelo)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Lugar onde abundan os salgueiros.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O Nomenclator de Galicia rexistra numerosos Sacido, como o de Covas (<a href="http://toponimiaviveiro.blogspot.com.es/2013/05/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html" style="font-size: 18.6667px;">Viveiro</a>) ou o do Vicedo.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">SAÍÑAS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Vilachá)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Derivado do sintagma "terras saíñas". Unha "saíña", do latín <i>salina</i>, </span><span style="font-size: 18.6667px;">debe aludir polo xeral a terreos con alto contido en sal, indicando posibelmente una baixa fertilidade do terreo. Pode tratarse de mineralizacións fortes producidas polo </span><span style="font-size: 18.6667px;">fluxo lento desde o acuífero ata a superficie do terreo.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O Nomenclator rexistra tamén outras Saíñas en Cervo, no Valadouro, en Barreiros, un Saiñal en Mogor (<a href="http://toponimiamanon.blogspot.com.es/2014/02/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html">Mañón</a>), etc.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">SANDE </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Ventoselle)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">De <i>(agru/fundu/uilla) Sandi, </i></span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">forma en xenitivo de </span><span face="" style="font-size: 19.09px;"><i>Sando</i></span><span face="" style="font-size: 14pt;"><i>,</i></span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">nome</span><span face="" style="font-size: 19.09px;"> </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">do antigo </span><span face="" style="font-size: 14pt;">posesor. Trátase du</span><span face="" style="font-size: 14pt;">n nome </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">de orixe xermánica, formado a partir da raíz gótica <i>santh </i>'verdadeiro'. Cf. p. 334, J. Piel <i>"Os nomes germánicos na toponímina portuguesa" in "Boletim de filologia", Tomo VI</i>.</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Ao non corresponder na actualidade cun núcleo de poboación, pode que a forma en xenitivo seguise a un <i>agru/fundu</i>, pero tamén que ese lugar fose antigamente a unha <i>uilla </i>medieval (explotación agrícola) e que tivese sido un lugar habitado.</span></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Notar como sempre que a orixe </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">xermánica </span><span face="" style="font-size: 14pt;">do nome non indica que o posesor fose desa orixe, xa que estes nomes foron populares na Idade Media</span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">.</i></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">SANGUIVIÑAL </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Sitio </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">onde abundan os sanguiños, o arbusto <i>cornus sanguinea</i>, que ao lle pelar a casca, queda con cor vermella, semellante ao sangue.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b>SANTEIRA, A</b> (A Rigueira -lugar do Torrillón)</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">Probablemente teña orixe nun alcume da antiga posesora do lugar.</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">Tampouco se pode descartar que aluda a un lugar propiedade dun posesor chamado Senteiro (derivado de Sentarius). Lembremos a existencia do topónimo Santar ( uilla Sentarii). Se for así, sería un caso análogo a terras chamadas "Balteira", aludingo a un posesor Balteiro. </div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">Hai outro lugar "A Santeira" en Galdo (Viveiro) e outro en Cordido (Foz).</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">SEARAS, AS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo -lugar de Portocelo)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Os termos </span><span style="font-size: 18.6667px;">"Seara" e "Senra", son topónimos frecuentes en Galiza e</span><span style="font-size: 18.6667px;"> designan unha "porción de terra cultivada, herdade, terreo de cultivo". A voz "seara" designa ‘sementeira de cereal’, 'monte de rozas no que se cultiva centeo', así como o de "pedazo de terra cultivada".</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">Tanto Senra como Seara teñen unha orixe prerromana común, na forma *<i>sénara</i>. Corominas asígnalle unha orixe celta, talvez de sen-ara 'cultivo separado' ou similar (cf. Corominas, DCECH, s.v. serna). E. Bascuas interprétaa tamén como celta, aínda que distinta etimoloxía, a partir de <i>seno</i> co suf. -ara</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">É interesante reparar que, tanto na parroquia de Chavín (Viveiro), como na de Portocelo, na de Insua (Ortigueira), conviven os dous topónimos, "A Senra" e "A Seara", o cal pode indicar que foron usados con acepcións distintas desde antigo. </span></div></div>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b>SENO DA SOMBRIZA</b></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;"> </b><span face="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Os topónimos "seno" refírense na costa mariñá, en particular en Xove, a pequenos entrantes na costa, tal como é este o caso.</span></span><br />
<br /></div>
</div>
<span face="" style="font-size: 14pt;"></span><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">SENRAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (Portocelo -lugar de San Cristovo)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O mesmo que "seara", ver "As Searas".</span><br />
<div>
<br /></div>
<div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; font-size: medium; margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">SEIXOS BRANCOS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte -lugar de Penas Agudas)</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-family: "times new roman"; font-size: 18.6667px;">A voz "seixo" é común no galego, derivada do latín saxu ‘pedra grande, rocha’. Ten dúas acepcións: “pedra dura de pequeno tamaño, xeralmente lisa e arredondada” e tamén un “tipo de rocha xeralmente branca e moi dura”. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-family: times new roman;"><span style="font-size: 18.6667px;">Na toponimia, un "Seixo" en singular remite a un penedo baixo, a unha de pena de seixo, e que por veces serve de marco. Un exemplo deste uso témolo no Catastro de Ensenada (1752,1753), no cal é común para toda a zona da Mariña, Ortegal, etc ao referenciar os límites das freguesías, sendo moitos marcos o nome de "Seixo de ..". Así, no Catastro de Ensenada de Foz (1753), ao definir os límites desa freguesía: </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span lang="" style="font-family: times new roman; font-size: 18.6667px;"> ".. siguiendo por la vega de Escanlar a un Seijo blanco que en ella se halla .."</span><span lang="" style="font-family: "times new roman"; font-size: 14pt;">)<br /></span></span></div>
<span face="" style="font-size: 14pt;">
</span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; font-size: medium; margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">SESTOS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás)</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; font-size: medium; margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Posiblemente </span></span><span style="font-size: 18.6667px;">pode referirse ao reparto de terras a sextos.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; font-size: medium; margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Porén, tamén </span></span><span style="font-size: 14pt;">pode remitir á familia dun posesor chamado Sesto. É unha derivación común na toponimia menor.</span></div><div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">SIMONDE </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">De <i>*(agru) Simundi</i>, </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">forma en xenitivo do nome *<i>Segizmundus</i> ou *<i>Simundus</i></span><span face="" style="font-size: 14pt;">, </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">que remite a</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">o antigo </span><span face="" style="font-size: 14pt;">posesor do lugar, o cal puido estar habitado antigamente e tratarse dunha <i>uilla</i> altomedieval (granxa, explotación agrícola). </span></span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">É un nome </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">de orixe xermánica, o cal non indica que o posesor fose desa orixe, xa que estes nomes foron populares na Alta Idade Media<i>.</i></span></span><br />
<br /></div>
</div>
</div>
<div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; font-size: medium; margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><b>SISTO</b></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (Morás)</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; font-size: medium; margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Os topónimos Sisto, Sistelo, Sistelín e similares derivan con moita probilidade do latín <i>sistere</i> ‘colocar, establecer’, e terían un significado de "corte para o gando", en relación a lugares de pasto. </span></span></span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span>
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Podemos descartar a interpretación tradicional como referencia a un antropónimo, tal como o latino Sextus ou Sixtus: dada a gran frecuencia dos topónimos "Sisto", "Sistelos", "Sistelo", "Sistelín" é totalmente improbable que se dese tal frecuencia de lugares con nome de tal posesor para un nome <i>Sistus</i> tan pouco atestado.</span></span></span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span>
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Por outra banda, García Arias interpreta os asturianos "Sesto" e "Sestelo" como que "parece" posible a orixe en <i>sextellus</i>, relativo ao reparto de terras a sextos (cf. <a href="https://mas.lne.es/toponimia/index.php?leer=88&palabra=sestelo">aquí</a>). Desta opinión foi tamén Isidoro Millán , que indica que estes repartos ocorrerían na época sueva. Cf. I. Millán, "Toponimia del concejo de Pontedeume y cartas reales de su puebla y alfoz". 1987. Porén, a evolución de "sextu" para "sisto", coa palatalización do "e" en "i", sería tal anomalía na evolución do galego que nos leva a rexeitar de pleno esta hipótese.</span></span></span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span>
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Como curiosidade, indicar que, de ser certa a interpretación de "corte para o gado", tería un significado análogo ao asignado para o topónimos "Busto", "Bustelo".</span></span></span><span face="" style="font-size: 14pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></span></div>
<span face="" style="font-size: 14pt;">
</span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; font-size: medium; margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">SOBEIRA, A </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">A Rigueira -lugar dos Cortellos)<br />Unha "sobeira" designa un alpendre, chabolo ou cobertizo.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">SOBORPOSTA </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Lugar situado "sobre da posta".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Unha "posta" era un lugar de parada situado nas estradas e camiños, onde antigamente remudaban os cabalos das dilixencias, correo etc. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br /></div></div></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; font-size: medium; margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">SOUTO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(varios</span><span face="" style="font-size: 14pt;">)</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "times new roman"; font-size: medium; margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Do latín <i>saltum</i>, orixinariamente era "</span><span face="" style="font-size: 14pt;">paso estreito entre montañas, rexión forestal ou </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">bosque situado nun des</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">fi</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">ladeiro"; despois pasou as signific</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">ar "bosque de castiñeiros e por veces de carballos". </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></span></div>
<span face="" style="font-size: 14pt;">
</span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;">A importancia da castaña na alimentación en Galiza era máxima até a introdución da pataca, talvez por iso a abundancia dos topónimos "souto" en Galiza. </span></span></div>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>SOUTULLO </b>(Portocelo -lugar de Vilachá)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Forma derivada de "souto", co sufixo diminutivo-despectivo -ullo (do latín -<i>uculum</i>), presente noutras voces como pedrullo (cascallo) ou cadullo (latín <i>capituculum</i>), así como en topónimos como "Montullo". </span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O dicionario de Eladio Rodríguez recolle de feito "soutullo" como "souto pedregoso formado por altibajos y desigualdades".</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O termo souto no galego actual (e mais en portugués) significa "bosque de castiñeiros e por veces de carballos". Ver "SOUTO" para máis detalles.</span></span><br />
<div style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span>
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">SUMOAS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas -lugar da Aldea de Arriba)<br />Composto de "Su Moas", indicando a situación ao pé dunhas "moas", montes ou penas con forma de "moa".</span></span></div><div style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face="" style="font-size: 19.0909px;">No século XVIII atopámolo atestado xa como "Sumóas" (cf. "Nomenclator o Diccionario de las ciudades, villas, lugares, aldeas, granjas, cotos redondos, cortijos...", 1789).</span></span></div>
<div style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face="" style="font-size: 19.0909px;"><div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman"; font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></b></div><div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman"; font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">SUSPAZOS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo)</span></div><div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman"; font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span style="font-family: "times new roman";">Composto de "Su Os Pazos", indicando a situación ao pé duns "pazos". </span></span></div><div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman"; font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span style="font-family: "times new roman";">Ver PAZO.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman"; font-size: medium; margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"></span></div></span></span></div>
</div>
<span face="" style="font-size: 14pt;">
</span></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"><br /></span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">TAFONA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar de Fontao, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Xove -lugar de Xove)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O termo "tafona" designa un
"muíño de fariña movido por animais de tiro (burro ou múo)". É </span><span face="" style="font-size: 14pt;">unha palabra arábiga, das poucas patrimoniais que
conserva o galego. Deriva do árabe <i>tahuna </i>"moa do muíño;
muíño".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Outro significado é o de lugar onde se
coce e vende o pan, mais o máis probable é a outra acepción.</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">TARANCO, O </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte -lugar do Soutevello)<br />O termo "taranco" é de orixe prerromana, posiblemente céltica (cf. <a href="http://dspace.ubu.es:8080/e-prints/bitstream/10259.4/1877/1/0211-8998_n189_p229-267.pdf">aquí</a>), e inclúe os elementos<i> *tar-</i> "altura" e <i>*-anc-</i>, locativo. Tería, xa que logo, orixinariamente un significado de "lugar situado no alto".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">TAROLO, O </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de San Vicente)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Debe remitir ao alcume dun antigo posesor. Así, "tarolo" significa "irreflexivo".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Porén, a transcrición fonética que indica a Xunta (por disgraza non sempre fiable) indica que os dous "o" serían pechados, /tarôlo/. Se este for o caso, tería un significado distinto, talvez derivado de "toro" ("tronco"), tal como o nome idéntico en portugués. Cf. <a href="http://www.priberam.pt/dlpo/default.aspx?pal=tarolo">Priberam</a>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">TAUGAS, AS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Tauga é unha varinte de "táboa", posibelmente indicando un terreo chan e cadrado. Deriva do latín <i>tabula </i>> taboa > *tagua > tauga.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">TEIXIDE </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Este topónimo, </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">o mesmo que "teixido", </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">alude a un lugar no que abundan as árbores chamadas teixos (do latín <i>taxu</i>). </span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">O sufixo abundancial en -ide fronte aos máis comúns -edo e -ido, é frecuente nesta zona, onde atopamos sacide, pedride, mexilluíde.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<span face=""><span style="font-size: 19px;"><b>TELLEIRA</b> (Lago, Xove)</span></span><br />
<b style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19px;">TELLEIRA DE ABAIXO</b><span face="" style="font-size: 19px;"> (Portocelo -lugar de San Cristovo)</span><br />
<b style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 19px;">TELLEIRA DE ARRIBA</b><span face="" style="font-size: 19px;"> (Portocelo -lugar de San Cristovo)</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19px;">Lugar onde fabricaban tellas, aproveitando as terras barrentas do lugar.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 19px;"><span style="font-size: 18.6667px;">O lugar de Telleira de Xove está atestado como "Tilleira" no 1752 no Catastro de Ensenada da freguesía de Xove, ao referir á existencia dunnha telleira nese lugar:</span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face=""><span style="font-size: 19px;"><span style="font-size: 18.6667px;"> <i> "y un horno en el que se beneficia teja, al sitio de Tilleira, perteneciente ala Capellania de Nuestra Señora delas maravillas".</i></span></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">TOIMIL </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">De <i>(uilla) Theudemiri</i></span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">forma en xenitivo de </span><span face="" style="font-size: 19.09px;"><i>Theudemirus</i></span><span face="" style="font-size: 14pt;">, </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span><span face="" style="font-size: 19.09px;">nome</span><span face="" style="font-size: 19.09px;"> </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">do antigo </span><span face="" style="font-size: 14pt;">posesor do lugar. </span><span face="" style="font-size: 14pt;">É un nome </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">de orixe xermánica, o cal non indica que o posesor fose desa orixe, xa que estes nomes foron populares na Idade Media<i>.</i></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><i><br /></i></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">TORNA DO
CABO</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas -lugar
da Lagoela)</span><br />
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">TORNA PEQUENA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (O Monte -lugar
de Vilariño)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">TORNAS</span></b></span><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (O Monte -lugar das Cancelas, Portocelo -lugar das Canelas)</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><b>TORNO</b></span><b style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;"><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face="" style="font-size: 14pt;"> (O Monte -lugar de Penas Agudas, O Monte -lugar de Soutevello)</span></span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">Os
topónimos "Torna", "Torno" e "Retorno"
serían, polo xeral, de orixe prerromana, </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">hidrónimos </span><span face="" style="font-size: 14pt;">cun significado de "chorro de auga", derivados da raíz indoeuropea </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">*ter-</i><span face="" style="font-size: 14pt;"> 'frotar,
atravesar'.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Ver a entrada
específica de blog </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><a href="http://penadacataverna.blogspot.com.es/2014/01/a-pena-do-retorno-o-torno-torna-e.html">Pena da Cataverna</a> </span><span face="" style="font-size: 14pt;">para máis detalles.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">TORRE</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" style="font-size: 14pt;">(Lago, Sumoas -lugar da Aldea de Arriba)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O termo
"torre" nestes topónimos non se refire estritamente a
torres, senón a casas fidalgas ou casas grandes, de labradores ricos.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /><b>TORRILLÓN, O</b> (A Rigueira)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">A priori, o termo tería derivado de "torre", e podería ter sido unha torre de vixilancia, ou ben restos de castro... E de feito, existe o "Castro do Torrillón", que sería xa que logo unha suposta tautoloxía, fenómeno relativamente frecuente na toponimia.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Na Mariña hai outro Torrillón nas Negradas (O Vicedo), que non parece corresponderse con ningunha antiga torre nin castro, e que lle asignamos por iso unha raíz prerromana <i>*tur-</i>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, atrevemos a asignarlle unha orixe prerromana, de algo similar a <i>*tur(r)ilione</i>. En efeito, non somente a raíz prerromana <i>*tur-</i>, é frecuente na toponimia peninsular, senón tamén o elemento <i>-il-</i>. Ademais, o sufixo -ón corresponde en moitos casos coa fixación de voces prerromanas (cf. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"> <a href="http://books.google.es/books?id=-ojvC58kiO4C&pg=PA200&lpg=PA200&dq=sufijo+%22%C3%B3n%22+prerromano&source=bl&ots=cqX04N5bQV&sig=RNnb9nclgfC9Y0J-HCENq-ayMGU&hl=gl&sa=X&ei=IN7RUeyIN8yg7Abp2IHgCA&ved=0CC4Q6AEwAA#v=onepage&q=sufijo%20%22%C3%B3n%22%20prerromano&f=false">aquí</a>:</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> F. Villar, "<i>Estudios de celtibérico y de toponimia prerromana</i>"). A favor desta hipótese, lembrar topónimos análogos noutros lugares da Península, como varios "Torrija(s)", que ninguén deriva do famoso postre.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">ULLEIRO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar de Prada)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Un "ulleiro" defínese no dicionario como "lugar onde nace a auga", "manancial en sitio chan", "pántano". Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=ulleiro&tipo_busca=lema">DdD</a>. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Seguindo a Bascuas, este hidrónimo é de orixe prerromana antigoeuropea, a partir dunha forma <i>(W)uliarium</i>, co sufixo abundancial romance. Cf. E. Bascuas, 1999. "<i>Ulla, Veleia y otros derivados de la Raíz indoeuropea wel- "hacer girar</i>" in "Veleia", Nº 16.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>UZAL</b></span></span><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> (</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">A Rigueira</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O apelativo "uzal" indica un lugar no que abundan as uces (cast. "brezo"). Noutras zonas chámase "barcial" (de barcia) Cf. </span></span><a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=uzal&tipo_busca=lema" style="font-family: verdana, sans-serif; font-size: 18.6667px;">DdD</a><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">. </span></span><br />
<br /></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">VARA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances</span><span face="" style="font-size: 14pt;">)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O nome deste núcleo de poboación é de
orixe prerromana. Bascuas e outros autores derívano da forma hidronímica <i>*war-</i>, a partir da raíz indoeuropea <i>*awer-</i>, 'auga, mollar, chover,
fluxo'. </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Cf. p. 91 de E.
Bascuas "<i>Estudios de hidronimia paleoeuropea gallega</i>".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br /><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">VEDRANCO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás)</span><br />
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">VEDRO VELLO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar do Torrillón)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><b style="font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">VEDROS</span></b><b style="font-size: medium;"><span face="" style="font-size: 14pt;">, OS</span></b><b style="font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Portocelo, Sumoas -lugar da Aldea de Abaixo, Portocelo -lugar de San Cristovo, Morás -lugar da Aldea de Abaixo)</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O termo "Vedranco" é un derivado de "vedro", co sufixo -anco, de orixe prerromana.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">O termo "vedro" é definido en galego como "os vestixios dos valadares de terra, dos cercados antigos dos montes, rozas, estivadas, etc" (Cf. DdD). No portugués antigo tiña un significado similar: "valo, tapume, cómaro con que se cercan os campos e searas" (s.v. "vedro", in Viterbo, "Elucidário", 1798). </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 18.6667px;">É de notar, tal como rexistan os dicionarios de galego, que nalgúns lugares "vedro" tomou a acepción máis específica de "monte de rozas, que se cava para cultivalo con trigo ou centeo", aínda que o máis probable é que se trate da acepción xeral indicada previamente.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">VEDRIDO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Lugar onde abundan os "bedros", ou </span><span face="" style="font-size: 14pt;">"bredos", do latín <i>blitum</i>, a planta <i>Amaranthus blitum.</i></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><i><br /></i></span></div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">VEIGA MOL </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte)</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">A orixe do termo "Mol" é incerta neste caso. Podería provir de </span><i><span face="" style="font-size: 14pt;">Mauri, </span></i><span face="" style="font-size: 14pt;">xenitivo de <i>Maurus,</i> nome dun antigo posesor.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente, pode ser o significado transparente do adxetivo mol, cualificando as características da veiga en cuestión.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Hai outro "Veiga Mol" en Vilacampa (O Valadouro).</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>VELLÓN </b>(Xuances)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Ver "REGO DE VELLÓN".</span></span><br />
<div>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></div>
</div>
</div>
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><b>VELA, A</b> (Morás)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;">Tratándose dun pico, "vela" alude a "centinela", indicando un "posto de vixilancia". </span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;">Existe unha grande cantidade de topónimos "Pena da Vela", "Monte da Vela", con esta mesma motivación. </span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>VENTOSELLE</b> (A Rigueira)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Derivado de <i>(uilla) Uendosildi</i>, forma en xenitivo de </span></span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">Uendosildus, o</i><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> posesor medieval da <i>uilla</i> (granxa, casal, explotación agrícola). É un nome de orixe xermánica. Dada a coincidencia formal que tería no resultado final, puido ser unha posesora</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> chamada *</span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">Uendosildi</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;">, </span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O nome deriva da típica formación bitemática xermánica, neste caso a partir do tema vened-, do protoxermánico *<i>wenedaz</i> "escravo" e do tema -<i>ildi</i> de *<i>heldjō</i> "batalla" , con infixo -s- (tal como ocorre en Regisille, Vistresille, etc).</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">É de notar que ao non corresponder na actualidade cun núcleo de poboación, supoñemos que a forma en xenitivo seguise a un agru/fundu; no entanto, tampouco se pode rexeitar a priori que ese lugar tivese sido unha <i>uilla</i> altomedieval (granxa, casal, explotación agrícola).</span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O Nomenclator rexistraoutro Ventoselle en Covas (Viveiro).</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">VESURA</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, A</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">É un topónimo moi
abundante en Galiza, aínda que con significado incerto.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Posiblemente derivado
de "vesar", "arar profundamente, virando a terra, de modo que a
tona e o terrón vaian para o fondo do rego" (cf. <a href="http://www.realacademiagalega.org/dicionario#searchNoun.do?nounTitle=vesar">RAG</a>).</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Alternativamente de
"avesura", relativo a lugar vesío.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">VIDUÍDO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte -lugar de Loureiro)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Lugar onde abundan os bedueiros.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">VILAPOL </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Portocelo)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">De <i>Uilla Pauli</i>, referindo a unha <i>uilla altomedieval </i>(granxa, casal, explotación agrícola) dun posesor chamado <i>Paulus</i>.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">VILAR </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">VILAR, O </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte -lugar de Loureiro, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Xuances -lugar de Reboredo, Morás)</span><br />
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">VILARIÑO, O </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(O Monte)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">O termo "vilar" inicialmente indicaba unha explotación agraria situada na estremeira dunha <i>uilla</i>, da cal se vai progresivamente escindindo ou esguizando ata adquirir entidade propia". Cf. p. 221 de C. Baliñas. "<i>Do mito á realidade: a definición social e territorial de Galicia na Alta Idade Media (séculos VIII e IX)</i>". </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">É posíbel que na orixe de moitos dos topónimos baseados en "vilar" ou derivados proveñan de significados de carácter máis ben agronímico, máis que de núcleos habitados. </span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;"><br /></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Viterbo interpreta as referencias medievais a "Vilar" e "Vilariño" como "predio rústico e de terreo delimitado, herdade pequena, insignificante casal" (cf. Viterbo, "Elucidário", 1798; s.v. "<i>villula</i>").</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">Na actualidade, os dicionarios definen "vilar" como "casarío", "aldea pequena, lugar pequeno", se ben tamén recollen o termo como "conxunto de terras a labradío, cercadas ou pertencentes a varios donos". </span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">Rivas rexistra en Vilalba a acepción "<i>Conjunto de fincas que siguen los mismos cultivos, polígono de labradíos</i>", e F. J. Rodríguez nesa mesma zona: "<i>heredad grande, que descansa y se aplica a centeno [...], de varios partícipes</i>". Unha acepción de L. Carré, que pasou logo para dicionarios posteriores, foi "<i>Campo en barbeito ou restreva despois de recollido o froito</i>". Cf. </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><a href="http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?pescuda=vilar&tipo_busca=lema">DdD</a></span><span face="" style="font-size: 14pt;">.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><b>VILELA</b> (A Rigueira)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 19.09px;">Diminutivo de "vila", usando o antigo sufixo diminutivo -ela. Aquí o apelativo vila </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">referiría a unha </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"><i>uilla</i> altomedieval, unha granxa ou </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">explotación agrícola.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">VISO</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar dos Cortellos, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Sumoas -lugar da Aldea de Abaixo)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Un "viso" é "</span><span face="" style="font-size: 14pt;">un sitio </span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">alto, sitio elevado". Cf. <a href="http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=viso&tipo_busca=lema">DdD</a>.</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">XAMPALEU </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">XAMPENADO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar dos Cortellos)</span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Formas compostas que aluden aos antigos posesores dos predios, "Xan Paleu" e</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> "Xan Penado" </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">respectivamente</span><span face="" style="font-size: 14pt;">.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><span face="" style="font-size: 14pt;"><span style="font-size: 18.6667px;">O Catastro de Ensenada para Xuances (1752) nomea o "Coto de </span><i style="font-size: 18.6667px;">Juan Penado</i><span style="font-size: 18.6667px;">" ao indicar os límites da freguesía.</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" style="font-size: 14pt;">XANARDE </span></b><span face="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas -lugar da Aldea de Abaixo)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Topónimo que remite </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">ao nome do posesor </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">altomedieval </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">dunha </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">uilla</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> (granxa, casal, explotación agrícola).</span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">O nome en concreto xa é máis controverso. O máis probable é que proveña de </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"><i>Geneuardus</i>, d</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">a forma en xenitivo *<i>(uillam) *</i><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">Geneuardi</i></span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">.</i><br />
<i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;"><br /></i>
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">En efecto, Miguel Costa mantén esta hipótese, apoiándose en varios argumentos de peso, entre eles o feito de conservar o -n- intervocálido, polo paso *<i>Geneuarde</i> > *<i>Genuardi</i> > </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">*<i>Gennardi</i></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> (tal como ocorreu con <i>Januario</i> > Xaneiro). Outro argumento importante é que se proviñese de <i>Ianardus</i>, de orixe franca, aparecendo a partir do s. X, sería raro nunha formación en xenitivo, o cal de feito non ocorre con outros da mesma orixe como Bernardo (c</span><span face="" style="font-size: 14pt;">f. M. Costa, blog </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><a href="http://nominaeorum.blogspot.com.es/">Nominaeorum</a>).</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span>
<span face="" style="font-size: 14pt;">Por outro lado, non se pode excluír totalmente a orixe en</span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;"> </i><span face="" style="font-size: 18.6667px;"><i>Ianardi</i>. O</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> antropónimo <i>Ianardus</i> sabemos que ten orixe franca, e que está atestado a partir do século X (cf. A. Boullón, </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">1998. </span><span face="" style="font-size: 14pt;">"</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><i>A influencia franca </i></span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"><i>na onomástica medieval galega</i>").</span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><br /></span></span>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Finalmente, Edelmiro Bascuas postulou que os </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">topónimos</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Xanarde (e o portugués Janarde), e Xanaz virían dunha</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> mesma forma prerromana que xeraría estes dous nomes persoais (E. </span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Bascuas, 2014. "Novos estudos de hidronimia paleoeuropea galega").</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><br />XANCAO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Morás -lugar da Aldea de Arriba)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">XANCORVO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><b style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">XANLEDO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span></span><br />
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"><b style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">XANVELLO </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Terreos pertencentes</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">, respectivamente,</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> a </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Xan Cao, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Xan Corvo, Xan Ledo e Xan Vello.</span><br /><span face="" style="font-size: 14pt;">Para o caso de Xancao, o apelido Cao significa "cano", de pelo branco.</span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">XARAL</span></b><b><span face="" style="font-size: 14pt;">, O</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Lago)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Terras de "xabre"</span><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;"> (unha terra areosa dura, xeralmente formada pola descomposición do granito). Na comarca, existen outros "Xaral": nas Negradas, nas Grañas do Sor, etc.</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">XIMARÁ </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances -lugar de Reboredo)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><div style="margin: 0px;"><span face=""><span style="font-size: 19.09px;"><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">Topónimo derivado de <i>(uilla) Uimarana</i>, que remite a <i>Uímara</i>, o nome do posesor da <i>uilla</i> (casal, granxa, explotación agrícola) altomedieval, nome de orixe xermánica. Aínda que poida resultar estraña a evolución, con palatalización da consoante inicial, está en coherencia con varias series de topónimos (cf. X. L. González, 2021. "<a href="https://www.academia.edu/45053474/O_top%C3%B3nimo_Ximar%C3%A1s_e_o_seu_elenco">O topónimo Ximarás e o seu elenco</a>").</div><div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">O Nomenclator rexistra varios Ximará(s), como en Viveiro, Moeche, Xuances, <a href="https://toponimiaalfoz.blogspot.com/2014/03/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html" style="font-size: 18.6667px;">Alfoz</a>, <a href="http://toponimiamuras.blogspot.com.es/2013/09/apuntes-de-toponimia-do-concello-de.html" style="font-size: 18.6667px;">Muras</a><span style="font-size: 18.6667px;">, </span>e Cospeito. Tamén atopamos, con distinto acento, Xímara en Barreiros e máis na Pontenova, así como a indicada "Pena de Ximarao" en Cedeira, "Ximarei" en Cospeito, "Xemaré" en <a href="http://toponimiaxermade.blogspot.com.es/2014/01/toponimia-do-concello-de-xermade.html" style="font-size: 18.6667px;">Xermade</a>, Pena de Ximarao, en Cedeira, etc. </div><div><br /></div></span></span></div></div></div></div>
</div>
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;">XIMARREIRAS</span></b><b style="font-family: "times new roman";"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">, AS</span></b><b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt; text-transform: uppercase;"> </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Sumoas, Xove)</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Tendo en conta que os
dous topónimos "As Ximarreiras" corresponden a ladeiras ou encostas,
aventuramos un significado relacionado con "sima", no sentido de
"precipicio".</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">No caso do topónimo
"A Ximarreira", en Galdo, parece confirmar esta acepción de "ladeira", ao estar
localizado preto dun terraplén.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;"><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">XOVE </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xove)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Tradicionalmente vénse interpretando "Xove" como orixinado a partir dunha <i>*(uilla) Iouii</i>, forma en xenitivo de </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"><i>Iouius</i>, referindo ao</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> posesor medieval da <i>uilla </i></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">altomedieval (granxa, casal, explotación agrícola).</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">A favor desta hipótese estaría que nome <i>Iovius</i> foi usado como nome persoal no imperio a partir do século IV. A forma derivada <i>Iovinus </i>tivo certa frecuencia na onomástica do noroeste hispánico. De feito, hai varios</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> núcleos de poboación chamados "Xubín", derivados de </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">*(uilla) Iouini, e igualmente, </i><span face="" style="font-size: 14pt;">na Fonsagrada, hai un "Vilarxuvín", de </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 14pt;">uillare Iouini.</i><span face="" style="font-size: 14pt;"> </span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Porén, é difícil pensar nunha mera coincidencia atopar no mesmo concello </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">dúas parroquias con nomes cercanos, como son "</span><span face="" style="font-size: 14pt;">Xove" e "Xuances". Xa que logo, pódese pensar na serie hidronímica á que pertencerían Xove, Xuvia, </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Xubias, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Xuances, Xuanzo tal como indicamos de seguido.</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">En efecto, p</span><span face="" style="font-size: 14pt;">ara Xuvia, e tamén para </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Jubera (A Rioxa), </span><span face="" style="font-size: 14pt;">J. Moralejo postulou a posibilidade dunha orixe na raíz <i>*yeu-</i> 'confundir, mesturar', talvez no sentido de "confluencia de correntes" (cf. p.72 de </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">J. Moralejo </span><span face="" style="font-size: 14pt;"><i>"Hidronimia prerromana de Gallaecia", </i>in <i>"Onomástica Galega"</i>). </span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;"><br /></span><span face="" style="font-size: 14pt;">Existe tamén "</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Xove Novo" e "</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Xove Vello" en</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> Labrada (Guitiriz), e así mesmo </span><span face="" style="font-size: 14pt;">unha parroquia chamada Xove, no concello asturiano de Xixón.</span><br />
<br /></div>
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">XUANCES </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances)</span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O nome desta parroquia é un topónimo antigo, de orixe prerromana. A orixe concreta é difícil de precisar, habendo varias hipóteses.</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Está atestado xa no 1286 como "<i>ual de Juanses</i>" (cf. <a href="http://ilg.usc.es/itgm/">ITGM</a>). Ou sexa, que Xuances era o nome do val no que está asentado.</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;">Coido que non é mera coincidencia que no mesmo concello atopemos como nomes de parroquias "Xove" e "Xuances". Pódese pensar nunha serie hidronímica, a partir da raíz </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">*yeu-</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> 'mesturar', </span><span face="" style="font-size: 14pt;">á que pertencerían </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Xuances, Xuanzo,</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Xove, </span><span face="" style="font-size: 14pt;">Xuvia, </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Xubias. A sobredita mención ao "val de Xuances" reforzaría, talvez, esta ligazón hidronímica.</span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Para máis detalles, ver a explicación indicada</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> para "Xove".</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">Por outro lado, Miguel Costa interpreta Xuances e Xuanzo como formas derivadas do céltico *<i>yowanko</i>- 'mozo, novo' (ver blog <a href="http://frornarea.blogspot.com/2014/11/xuanzo-xuances-ledono.html">frornarea</a> para máis detalles).</span><br /><br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"><b>XUGADOIRO</b> (</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Xuances</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;"> -lugar de </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">Reboredo</span><span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">)</span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">O xogadoiro era unha "praza que acostumaba a estar no centro das aldeas na que </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">acostumaban celebrar xogos". </span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Hai outro "Xugadoiro" na</span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">s <a href="http://toponimiavicedo.blogspot.com.es/2014/02/apuntes-sobre-microtoponimia-do.html">Negradas </a></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"><a href="http://toponimiavicedo.blogspot.com.es/2014/02/apuntes-sobre-microtoponimia-do.html">(O Vicedo)</a>.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" style="font-size: 14pt;"><b style="font-family: "times new roman"; font-size: medium;"><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">XUIA, A </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(Xuances, Sumoas)<br />Este topónimo posibelmente teña orixe prerromana,</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> formando parte da hidronimia "paleoeuropea", </span></span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">derivado dunha forma <i>*yuwya</i>, a partir da raíz indoeuropeas </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">*yeu-</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> 'mesturar, poñer en movimento', </span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Aínda que non foi </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">incluído por Bascuas no conxunto de topónimos derivados da indicada raíz, si o foi o topónimo similar "Xuio"</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">. Cf. p. 340 de E. Bascuas </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">"Novos estudos de hidronimia paleoeuropea galega</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;">", 2014.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">ZAPICOS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira -lugar de Vila)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Interesante topónimo, con forma que semella ter orixe prerromana. </span></span><br />
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">Sendo unha zona de prados, pode estar relacionado coa orixe hidronímica dos topónimos "Zaipa" e Zapia (<a href="https://toponimiabarreiros.blogspot.com/2014/03/apuntes-sobre-toponimia-de-barreiros.html">Barreiros</a>), para os que</span></span><span face=""> postulamos unha orixe nun </span><span face=""><i>*Sal-ap-p-ya</i> 'charca, arroio da charca, lagoa'</span><span face="">, derivandoa da raíz indoeuropea </span><i style="font-family: verdana, sans-serif;">*sal-</i><span face=""> 'sal, auga estancada' e máis a forma </span><i style="font-family: verdana, sans-serif;">*ap-</i><span face=""> 'auga, río' </span><span face="">(para máis detalles, ver entrada </span><a href="http://penadacataverna.blogspot.com.es/2014/01/zaipa-mirakhi.html" style="font-family: verdana, sans-serif;">Zaipa</a><span face=""> </span><span face=""> no blog "Pena da Cataverna").</span><br />
<span face=""><br /></span>
<span face="">O topónimo "Zapicos" non sería máis que a forma Salappya indicada para Zaipa, co sufixo prerromano <i>-icco</i>. Ou sexa, </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">de *</span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">Salappiccos</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;">, a partir do que, coa evolución normal no galego, daría Zapicos.</span><br />
<span face="" style="font-size: 18.6667px;">Hai tamén atestado "Salappio" en Italia, totalmente correspondente coa orixe postulada para "Zapico", aínda que no noso caso engade o sufixo indicado -<i>icco</i>.</span></div>
<span face=""><span style="font-size: 18.6667px;">No entanto, é importante notar que, sendo un topónimo menor, do cal descoñecemos calquer documentación ou historia, podería simplemente indicar a pertenza a unha familia apelidada Zapico.</span></span><br />
<div>
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">ZARROLLOS </span></b><span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">(A Rigueira)</span><span face="" style="font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<span face="" lang="" style="font-size: 14pt;">Aínda que o termo "zarrollo" figura no dicionario como variante de "ferrollo" ou "cerrollo",
"pasador", semella difícil entendelo nun</span><span face="" style="font-size: 14pt;"> uso toponímico.</span><br />
<span face="" style="font-size: 14pt;">Unha interprretación máis probábel sería pensar nun hidrónimo de orixe prerromana. En efecto, o filólogo E. Bascuas interpretou topónimos similares, como "Zor", "Zarrulo" ou "Zarracín", como posibelmente de orixe paleoeuropea, </span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">derivado dunha da raíz indoeuropea </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">*kei-</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;"> 'cor' (xeralmente escura)</span><span face="" style="font-size: 18.6667px;">. Cf. p. 308 de E. Bascuas </span><i style="font-family: "maiandra gd", sans-serif; font-size: 18.6667px;">"Novos estudos de hidronimia paleoeuropea galega</i><span face="" style="font-size: 18.6667px;">", 2014.</span></div>
<br />
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt; text-indent: 0px;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0pt;">
<div class="MsoNormal" style="-webkit-text-stroke-width: 0px; color: black; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
Xosé Gonzálezhttp://www.blogger.com/profile/16295748184812609511noreply@blogger.com5